Selfies, social media, τεχνητή νοημοσύνη και κλιματική κρίση κάνουν τα σαφάρι πιο επικίνδυνα

Ο αριθμός των ανθρώπων που πεθαίνουν σε σαφάρi αυξάνεται την ώρα που τα μέτρα ασφαλείας χαλαρώνουν

Τα περιστατικά θανάτων τουριστών αυξάνονται κατά την διάρκεια σαφάρι, την ώρα που οι ειδικοί προειδοποιούν για έλλειψη εμπειρίας και χαλάρωση των μέτρων ασφαλείας.

Οι επαφές με άγρια ζώα συνεπάγονται πάντα έναν βαθμό κινδύνου κι αυτό υπήρξε ανέκαθεν ένα δελεαστικό στοιχείο της εμπειρίας. Από τα εκατομμύρια ταξιδιωτών που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Αφρική, σχεδόν όλοι επιστρέφουν έχοντας να διηγηθούν όμορφες ιστορίες. Όχι όμως και οι πάντες.

Τους τελευταίους 18 μήνες έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά θανάτων σε σαφάρι, όπως αναφέρει η Τelegraph. Δύο γυναίκες σκοτώθηκαν από ελέφαντα σε πεζοπορία στη Ζάμπια, ένας επιχειρηματίας κατασπαράχθηκε από λιοντάρι στη Ναμίμπια, ο ιδιοκτήτης ιδιωτικού πάρκου στη Νότια Αφρική ποδοπατήθηκε μέχρι θανάτου από τα ίδια του τα ζώα, ενώ μια γυναίκα βρήκε τον θάνατο από ιπποπόταμο επίσης στη Ζάμπια.

Δεν υπάρχουν επίσημα συνολικά στοιχεία για τον αριθμό των ανθρώπων που σκοτώνονται από άγρια ζώα στην Αφρική κάθε χρόνο, ωστόσο οι θάνατοι τουριστών φαίνεται να αυξάνονται. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι απλώς δημοσιοποιούνται περισσότερα περιστατικά. Το σίγουρο όμως είναι ότι αυξάνονται οι ανησυχίες πως τα μέτρα προφύλαξης έχουν χαλαρώσει.

Έλλειψη εμπειρίας

«Ο τουρισμός στην Αφρική αναπτύσσεται ραγδαία», λέει ο Κάλβιν Κόταρ, συνιδιοκτήτης της Cottar’s Safaris – της μακροβιότερης οικογενειακής εταιρείας σαφάρι στην ήπειρο. «Με αυτή την ανάπτυξη έρχεται ένα κύμα νέων επενδυτών και οδηγών, οι οποίοι μπορεί να έχουν εκπαιδευτεί “θεωρητικά”, αλλά τους λείπει η πραγματική εμπειρία συνύπαρξης με μεγάλα και επικίνδυνα ζώα».

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO), η Αφρική υποδέχθηκε το 2024 περίπου 74 εκατ. διεθνείς τουρίστες. Πρόκειται για αύξηση 7% σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα του 2019 και 12% σε σχέση με το 2023.

Η ανάπτυξη του σαφάρι έχει θετικά αποτελέσματα, ωστόσο η αύξηση των επισκεπτών σε ευαίσθητες περιοχές άγριας ζωής δεν πρέπει να μένει ανεξέλεγκτη, καθώς απαιτούνται μέτρα ασφαλείας και έλεγχος.

«Πολλά ατυχήματα συμβαίνουν όταν διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ οδηγού και επισκέπτη. Πρέπει να ρωτήσουμε: ήταν σωστά εκπαιδευμένος ο οδηγός; Πληρωνόταν επαρκώς ώστε να έχει την αυτοπεποίθηση να πάρει πρωτοβουλίες;» αναρωτιέται ο Άμος Γουέκεσα, πρώην οδηγός και πλέον ιδιοκτήτης της Great Lakes Safaris στην Ουγκάντα, καθώς και του νέου Mwamba Lodge στο Εθνικό Πάρκο Tarangire της Τανζανίας.

«Ως Αφρικανός επιχειρηματίας πιστεύω ότι το μέλλον της ασφάλειας στα σαφάρι εξαρτάται από την επένδυση στην τοπική εμπειρία. Εκεί βρίσκεται η αληθινή γνώση της φύσης».

Η πίεση των social media

Δεν χρειάζονται μόνο οι οδηγοί εκπαίδευση, καθώς και το προφίλ των ταξιδιωτών έχει αλλάξει. Οι σημερινοί επισκέπτες δεν είναι απαραίτητα οι έμπειροι φυσιολάτρες του παρελθόντος. Οι εγκαταστάσεις έγιναν πιο πολυτελείς, οι δρόμοι προσφέρουν ευκολότερη πρόσβαση.

«Η φύση δεν έχει αλλάξει, εμείς αλλάξαμε», προσθέτει ο Γουέκεσα. «Τα ζώα παραμένουν άγρια, το περιβάλλον το ίδιο, αλλά μετατρέψαμε τα σαφάρι σε κάτι που μοιάζει υπερβολικά με resort».

Η πίεση στους οδηγούς να προσφέρουν «στιγμές Instagram» αυξάνεται. Πριν μερικά χρόνια, οδηγοί ενθάρρυναν τσιτάχ να πηδήξουν πάνω στο καπό των τζιπ, προκειμένου οι επιβάτες να τους δώσουν φιλοδώρημα.

Τα social media και η κουλτούρα των selfies συμβάλλουν στην «κανονικοποίηση» της επικίνδυνης συμπεριφοράς. Ο Γκρεγκ Φοξ, συνιδρυτής της Mahlatini Luxury Travel, μιλά για «ένα λεπτό αλλά διαρκώς αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στο πόσο επικίνδυνες είναι στην πραγματικότητα αυτές οι εμπειρίες και στο πώς παρουσιάζονται στο διαδίκτυο».

Οι ψευδείς εικόνες της τεχνητής νοημοσύνης

Ένα ανησυχητικό νέο φαινόμενο είναι η αύξηση παραπλανητικών εικόνων που δημιουργούνται μέσω τεχνητής νοημοσύνης.

«Παρατηρούμε όλο και πιο συχνά ψεύτικα πλάνα με ανθρώπους και ζώα να κυκλοφορούν στα κοινωνικά δίκτυα», προειδοποιεί η Μιράντα Σίμπσον από το Lewa Wilderness, ένα από τα παλαιότερα οικογενειακά σαφάρι στην Κένυα. «Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτού του υλικού φαίνεται να είναι παραποιημένο ή υπερβολικά “στημένο”».

Κυκλοφορούν εικόνες ανθρώπων να αγκαλιάζουν λιονταράκια ή μοντέλα με μαγιό πλάι σε ζέβρες, φτιαγμένες για influencers που θέλουν να δείξουν τη «άγρια πλευρά» τους.

Ιστοσελίδες όπως το PhotoGPT πωλούν προκαθορισμένα σκηνικά, όπου ο χρήστης μπορεί να προσθέσει τον εαυτό του να «ιππεύει ελέφαντες» ή να κρατά κιάλια συγκεκριμένης μάρκας.

Αν και αυτά τα πλάνα φαντάζουν απίθανα στους ειδικούς, πολλοί άπειροι ταξιδιώτες δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε βόλτα σαφάρι και σε ζωολογικό κήπο.

Οι πραγματικές προκλήσεις

Η ταχεία πληθυσμιακή ανάπτυξη –αναμένεται να φτάσει τα 2,5 δισεκατομμύρια έως το 2050, δηλαδή το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού– ασκεί τεράστιες πιέσεις, καθώς οι διάδρομοι μετακίνησης των ζώων κλείνουν και οι φυσικοί βιότοποι συρρικνώνονται.

«Όταν ένας τουρίστας συναντήσει απρόσμενα ένα μεγάλο άγριο ζώο μέσα σε πάρκο ή καταφύγιο, είναι πιθανό το ζώο αυτό να έχει πρόσφατα τραυματιστεί ή τρομάξει από αλλαγές στη χρήση γης στις γύρω περιοχές», επισημαίνει ο Κόταρ.

Επίσης η κλιματική κρίση επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση. «Τα ζώα, όπως και οι άνθρωποι, έχουν πολλούς στρεσογόνους παράγοντες», λέει η Κιμ Νίξον, επιχειρησιακή διευθύντρια της Ker & Downey Botswana. «Ένα απόστημα, ένα αγκάθι, μια ασθένεια ή η έλλειψη νερού μπορεί να τα κάνουν ευερέθιστα και, σε σπάνιες περιπτώσεις, επιθετικά».

Πώς να μείνετε ασφαλείς σε σαφάρι σύμφωνα με τους ειδικούς

Τι να κάνετε:

• Ελέγξτε το ιστορικό ασφάλειας του πρακτορείου και του καταλύματός σας και βεβαιωθείτε ότι διαθέτουν επαρκή ασφαλιστική κάλυψη.
• Ρωτήστε για το επίπεδο εκπαίδευσης των οδηγών και αν είναι μέλη αναγνωρισμένων επαγγελματικών ενώσεων.
• Τηρείτε πάντα τους κανόνες και μη διστάζετε να ζητάτε διευκρινίσεις.
• Κρατάτε απόσταση ασφαλείας από τα ζώα, ακόμη κι αν φαίνονται ήρεμα.
• Διατηρείτε χαμηλό θόρυβο στις εξορμήσεις, ώστε να μειώνεται το στρες των ζώων.

Τι να μην κάνετε:

• Μη συμμετέχετε σε δραστηριότητες που σας προκαλούν φόβο· ζητήστε καθοδήγηση από τον οδηγό σας.
• Μην περπατάτε μόνοι σας σε μη περιφραγμένα καταλύματα τη νύχτα.
• Μην θεωρείτε ότι ένα πολυτελές lodge εγγυάται ασφάλεια· τα ζώα δεν γνωρίζουν σύνορα.
• Μην πιέζετε τους οδηγούς να πλησιάσουν για «την τέλεια φωτογραφία».
• Μην αγνοείτε ποτέ τις οδηγίες τους και -πάνω απ’ όλα- ποτέ μην τρέξετε.

Πηγή