Το συντηρητικό βασίλειο έχει αλλάξει πρόσωπο την τελευταία δεκαετία, «ανοίγοντας» την κοινωνία σε πιο δυτικούς τρόπους διασκέδασης
Η Σαουδική Αραβία έχει κάνει σημαντικά βήματα προς το «άνοιγμα» της κοινωνίας της την τελευταία δεκαετία, με το συντηρητικό βασίλειο να δίνει το δικαίωμα στους πολίτες να δουν ταινία σε κινηματογράφους και τη δυνατότητα να διασκεδάζουν σε μουσικά «σαλόνια» («lounges» ή μπαρ) και να καπνίσουν ναργιλέ.
Η τελευταία αλλαγή όμως έχει προκαλέσει σημαντικές αντιδράσεις το τελευταίο διάστημα, με ορισμένα καταστήματα να αντιμετωπίζουν λουκέτα εξαιτίας αντιδράσεων, σύμφωνα με τους Financial Times.
Τα μπαρ με ναργιλέ, όπου τόσο άνδρες όσο και γυναίκες πελάτες μπορούν συνήθως να απολαύσουν ζωντανή μουσική και να καπνίσουν ναργιλέ, προσφέρουν προσιτή διασκέδαση τόσο στους Σαουδάραβες όσο και στους ξένους εργαζόμενους σε ένα βασίλειο όπου οι συναυλίες απαγορεύονταν για πολύ καιρό και η πολιτική διαχωρισμού των φύλων εφαρμόζονταν αυστηρά.
«Ανήθικα» καταστήματα
Ωστόσο, για πολλά από αυτά τα καταστήματα, το σόου τελείωσε: οι αρχές στο Ριάντ και στη Τζέντα έχουν κλείσει τις τελευταίες εβδομάδες τουλάχιστον 25 τέτοιους χώρους.
Αν και οι αρχές επικαλούνται «σοβαρές παραβιάσεις» των κανόνων δημόσιας υγείας, ορισμένοι θεωρούν την εκστρατεία ως αντίδραση κατά των μπαρ, τα οποία οι συντηρητικοί Σαουδάραβες θεωρούν ανήθικα καταστήματα, όπου οι σκοτεινοί χώροι προσφέρουν διακριτικά μέρη για άνδρες και γυναίκες να συναναστρέφονται, να πίνουν παράνομο αλκοόλ ή ακόμη και να κάνουν χρήση ναρκωτικών.
«Κοιτάξτε αυτές τις γυναίκες που πηγαίνουν στο μπαρ, ακριβώς απέναντι από τα σπίτια των ανδρών σε μια κατοικημένη γειτονιά», παραπονέθηκε ο Falah al-Masrede, ένας συντηρητικός τραγουδιστής, για ένα lounge κοντά στο διαμέρισμά του στον ανατολικό τομέα της πρωτεύουσας, σε ένα βίντεο που έγινε viral στο Snapchat τον περασμένο μήνα.
«Πήγα στην αστυνομία, με έστειλαν στο δήμο. Πήγα στο δήμο, με έστειλαν στην εποπτική αρχή», είπε. «Θέλω να ακουστεί η φωνή μου. Είμαι κουρασμένος».
Η ίδια η ύπαρξη των lounges υπογραμμίζει την έντονη αντίθεση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας του σήμερα και της Σαουδικής Αραβίας της προηγούμενης δεκαετίας, όταν η θρησκευτική αστυνομία επέβαλε αυστηρά μια συντηρητική ερμηνεία των μουσουλμανικών αξιών. Εκείνη την εποχή απαγορευόταν η ανάμειξη ανδρών και γυναικών που δεν είχαν συγγενική σχέση σε δημόσιους χώρους, απαγορευόταν η λειτουργία κινηματογράφων άλλων μορφών διασκέδασης.
Τα μπαρ με ναργιλέ δεν επιτρέπονταν σε κατοικημένες περιοχές, αλλά εκδιώχθηκαν στην περιφέρεια των πόλεων για να καθησυχάσουν τους γονείς που φοβούνταν ότι θα προσέλκυαν τους έφηβους γιους τους.
Ο μεταρρυθμιστής πρίγκιπας
Όλα αυτά άλλαξαν ριζικά μετά την άνοδο του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος — αφού αφαίρεσε τις εξουσίες της θρησκευτικής αστυνομίας το 2016 — χαλάρωσε τους περιορισμούς στις ελευθερίες των γυναικών και άνοιξε το βασίλειο σε συναυλίες, αθλητικούς διαγωνισμούς, ακόμη και πάρτυ rave.
Οι αρχές της πρωτεύουσας κατασκεύασαν το Riyadh Boulevard, ένα συγκρότημα εστιατορίων, μουσικών αιθουσών και άλλων αξιοθέατων, το οποίο με τη σειρά του ενθάρρυνε την ανάπτυξη περισσότερων χώρων διασκέδασης.
Για τους θαμώνες τους, τα lounge προσφέρουν ένα προσιτό μέσο διασκέδασης για τους χαμηλόμισθους Σαουδάραβες και τους ξένους που καπνίζουν ναργιλέ. Αν και το αλκοόλ εξακολουθεί να απαγορεύεται στο βασίλειο, τα lounge είναι από τα σπάνια μέρη όπου επιτρέπεται το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους.
Η τυπική χρέωση εισόδου 80 SR (18 ευρώ) περιλαμβάνει ναργιλέ και χυμό ή αναψυκτικό. Η πληρωμή απαιτείται μόνο από τους άνδρες, ενώ οι γυναίκες και τα μικτά ζευγάρια εισέρχονται δωρεάν. Ορισμένες οικογένειες φέρνουν ακόμη και τα παιδιά τους, ενώ άλλα lounge έχουν στυλ υψηλής ποιότητας ντισκοτέκ: ένας χώρος στην διπλωματική συνοικία της πρωτεύουσας περιγράφει τον εαυτό του ως «το πρώτο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης του Ριάντ».
Ανησυχία από τον εκσυγχρονισμό-αστραπή
Όσοι επισκέπτονται τα lounge «θα τα βρουν όμορφα μέρη για να περάσουν ποιοτικό χρόνο μακριά από το άγχος της καθημερινότητας», έγραψε πρόσφατα ο αρθρογράφος Akl al-Akl στην εφημερίδα Okaz. «Η ύπαρξη αυτών των “lounge” συμβάλλει στην ποιότητα ζωής σε όλες τις πόλεις του κόσμου».
Ωστόσο, η αυξημένη παρουσία τους στους δρόμους των μεγάλων πόλεων της Σαουδικής Αραβίας τους έχει μετατρέψει σε πηγή ανησυχίας για όσους αισθάνονται άβολα με τον εκσυγχρονισμό-αστραπή.
«Μερικά από αυτά τα καταστήματα φαίνονται σάπια και ύποπτα, οπότε δεν θα ήθελα να με δουν εκεί», είπε ένας πατέρας δύο παιδιών στη Τζέντα, «αλλά φαίνονται αρκετά δημοφιλή».
Με το κλείσιμο ορισμένων lounge, οι αρχές φαίνεται να επιδιώκουν να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ της συνέχισης της απελευθέρωσης — η οποία θεωρείται απαραίτητη για την οικονομική ανάπτυξη — και της αντιμετώπισης των εντάσεων και των ακούσιων συνεπειών τέτοιων αλλαγών.
Το υπουργείο Εσωτερικών του βασιλείου ίδρυσε φέτος μια μονάδα για την καταστολή «ανήθικων πράξεων», συλλαμβάνοντας δεκάδες υπόπτους για εγκλήματα όπως η πορνεία και η επαιτεία, κάτι που ορισμένοι είδαν ως μια προσπάθεια αναβίωσης της θρησκευτικής αστυνομίας.
Για τους επικριτές, πολλοί από τους οποίους είναι θρησκευτικά ή κοινωνικά συντηρητικοί, τα μπαρ με ναργιλέ αντιπροσωπεύουν την ταχεία παρακμή των κοινωνικών κανόνων.
Ωστόσο, ο Andrew Leber, του Carnegie Middle East Program, δήλωσε ότι η εξάπλωση των lounge αντιπροσωπεύει τελικά «αυτό που απαιτεί η κοινωνία της Σαουδικής Αραβίας» — ιδίως για όσους θέλουν να απολαύσουν τις νέες ελευθερίες, αλλά δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά μεγάλες μουσικές συναυλίες ή αγώνες της Φόρμουλα 1, τονίζουν οι Financial Times.
«Είναι ο καπιταλισμός… Οι άνθρωποι θέλουν απλώς να πάνε σε κάποιο κλαμπ και να καπνίσουν», είπε. «Δεν θέλουν απαραίτητα να πάνε στο Riyadh Boulevard, επειδή δεν έχουν εκατοντάδες ριάλ να ξοδέψουν».