Η κλιματική αλλαγή και τα ακραία κύματα καύσωνα των τελευταίων ετών αλλάζουν τις ταξιδιωτικές συνήθειες, επαναχαράσσουν τον τουριστικό χάρτη και δημιουργούν νέες προκλήσεις για παραδοσιακά θέρετρα της Μεσογείου, από την Ελλάδα μέχρι την Τουρκία.
Το καλοκαίρι του 2023, η Κέιτι Χολμς από το Σάφολκ επισκέφθηκε τη Ρόδο μαζί με την οικογένειά της για 10ήμερες διακοπές. Είχαν κλείσει ένα δωμάτιο με κλιματισμό, σκοπεύοντας να χαλαρώσουν στην πισίνα και να περιηγηθούν στα αξιοθέατα, κάτι που ήταν αδύνατο «ακόμα και μετά το πρωινό» όπως λέει στο BBC. Ακολούθησαν οι πυρκαγιές που σάρωσαν το νησί, εμπειρία όπως λέει που άλλαξε για πάντα την ιδέα της για τις διακοπές.
Το κύμα καύσωνα του 2023 έπληξε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, ιδιαίτερα χώρες γύρω από τη Μεσόγειο, με τις θερμοκρασίες να αγγίζουν τους 45 βαθμούς Κελσίου. Συνολικά, καταγράφηκαν περισσότεροι από 47.000 θάνατοι που σχετίζονταν με τη ζέστη σε όλη την Ευρώπη, οι περισσότεροι στο νότο. Ενώ το 2024 δεν ήταν τόσο ακραίο, οι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή οδηγεί σε πιο συχνά και έντονα κύματα καύσωνα σε όλο τον κόσμο. Μαζί με τον καιρό όμως αλλάζουν και οι συνήθειες των διακοπών, γεγονός που μεταμορφώνει τον κλάδο του τουρισμού.
Παραλία Αφάντου.
Shutterstock
Το 81% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι έχουν τροποποιήσει τα σχέδια των διακοπών τους λόγω παραγόντων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδιών (ETC). Σχεδόν το ένα τρίτο επιλέγει πλέον προορισμούς όπου ο καιρός είναι πιο ήπιος, ενώ πολλές οικογένειες επιλέγουν πλέον να κάνουν τις κύριες διακοπές τους το Πάσχα, αντί για το καλοκαίρι.
«Χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Τουρκία που προσελκύουν σήμερα τους παραδοσιακούς καλοκαιρινούς τουρίστες οι οποίοι αναζητούν ήλιο και άμμο πιθανότατα θα γίνουν πολύ ζεστές για να τους υποδεχθούν», λέει ο Μπας Άμελουνγκ καθηγητής ανάλυσης περιβαλλοντικών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Wageningen. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τα θέρετρα στη Μεσόγειο, ιδίως για εκείνα που βασίζουν τα εισοδήματά τους στο θερινό τουρισμό; Και αν η ιδέα της «υψηλής σεζόν» αλλάξει, τι σημαίνει αυτό για την παράδοση των παραθαλάσσιων καλοκαιρινών διακοπών;
Πώς επηρεάζει τον τουρισμό η κλιματική κρίση
Και δεν είναι μόνο οι καύσωνες, καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τον τουρισμό και με άλλους τρόπους. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 0,9 μέτρα έως το 2100, απειλώντας μακροπρόθεσμα παραθαλάσσια θέρετρα, λόγου χάρη στην Καραϊβική. Τα νησιά του Ειρηνικού είναι ευάλωτα σε κύματα καταιγίδων, ενώ οι κυκλώνες στην περιοχή θα μπορούσαν επίσης να γίνουν πιο έντονοι.
Η Ευρώπη όμως είναι εκείνη που θα επηρεάσει περισσότερο τους Βρετανούς παραθεριστές, ως ο κορυφαίος προορισμός τους σημειώνει το BBC. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, η Ευρώπη είναι επίσης η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στη Γη.
Ήδη φαίνεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν διακοπές εκτός της παραδοσιακής περιόδου αιχμής. Συνολικά, 8% λιγότεροι άνθρωποι σχεδιάζουν να ταξιδέψουν στη Μεσόγειο φέτος το καλοκαίρι σε σύγκριση με πέρυσι, σύμφωνα με την Tεοντόρα Μαρίσνκα, διευθύνουσα σύμβουλο της ETC.
Αύξηση 20% στον εαρινό τουρισμό στην Ελλάδα
Όλο και περισσότεροι τουρίστες ταξιδεύουν στην περιοχή εκτός των παραδοσιακών μηνών: Η Ελλάδα σημείωσε αύξηση 20% στον εαρινό τουρισμό το 2024 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2023, σύμφωνα με αναλυτές της Εθνικής Τράπεζας. Και οι αφίξεις ξένων στην Ισπανία ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025 – σε μία αύξηση σχεδόν 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
Σε ορισμένα μέρη οι Αρχές επικροτούν τη νέα τάση, προσθέτοντας για παράδειγμα περισσότερες πτήσεις στο χειμερινό πρόγραμμα. «Οι πιο ρεαλιστές έχουν επενδύσει πολλά στην καταπολέμηση της τάσης εποχικότητας, όχι μόνο λόγω του υπερτουρισμού, αλλά επειδή είναι πολύ πιο βιώσιμο για ένα ξενοδοχείο να παραμένει ανοιχτό όλο το χρόνο. Οι θέσεις εργασίας είναι πιο σταθερές», τονίζει η Μαρίνσκα.
Για παράδειγμα, η γερμανική ορεινή περιοχή Σπέσαρτ, στη Βαυαρία και την Έσση, δίνει έμφαση στον τουρισμό όλο το χρόνο, αναπτύσσοντας νέα μονοπάτια και προωθώντας δραστηριότητες όπως η πεζοπορία, η ποδηλασία και οι δραστηριότητες ευεξίας. Ορισμένα μέρη στη Μεσόγειο, δημοφιλή στους τουρίστες, αρχίζουν επίσης να προσαρμόζουν τις δραστηριότητες που προσφέρουν για να δελεάσουν τουρίστες.
Ορισμένες πόλεις στην Ισπανία, για παράδειγμα, προσφέρουν βραδινές αγορές και δραστηριότητες σε εσωτερικούς χώρους κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας. H τάση του staycation επίσης θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο δημοφιλής. Περισσότεροι από τους μισούς παραθεριστές του ΗΒ λένε ότι είναι πιθανό να επιλέξουν να κάνουν διακοπές στην πατρίδα τους αντί στο εξωτερικό για λόγους που σχετίζονται με το κλίμα, σύμφωνα με έρευνα της Mintel του 2024.
Στο πλαίσιο αυτό κερδίζουν έδαφος πιο ψυχροί προορισμοί όπως η Σκανδιναβία που δεν ήταν τόσο αγαπητοί στο παρελθόν. Αρκετοί εναλλακτικοί παραθαλάσσιοι προορισμοί στην Ευρώπη επίσης, γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς: μέρη όπως η Αλβανία, το Μαυροβούνιο ή η Βουλγαρία αναπτύσσονται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τους παραδοσιακούς προορισμούς.