Η ιρανική ηγεσία έχει στα χέρα της ένα τελευταίο αυτοκτονικό όπλο που απειλεί να εξαπολύσει. Το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα σημάνει το τέλος της, αλλά παράλληλα θα βυθίσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο στο χάος και την ενεργειακή κρίση
Ένας ανώτερος διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC) του Ιράν προειδοποίησε το Σαββατοκύριακο ότι το καθεστώς στην Τεχεράνη, που κλονίζεται από τη συνεχιζόμενη επίθεση του Ισραήλ μπορεί να προχωρήσει στο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ. Είναι μια απειλή στην οποία καταφεύγουν τακτικά οι «μουλάδες» σε περιόδους έντασης ή όταν είναι με την πλάτη στον τοίχο.
Το Στενό του Ορμούζ συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό και τις θαλάσσιες οδούς μέσα από τις οποίες διέρχεται το 30% της παγκόσμιας ποσότητας αργού πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης και το 20% των αποστολών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), καθιστώντας το κανάλι, ένα από τα πιο νευραλγικά σημεία στον κόσμο για τον ενεργειακό εφοδιασμό του πλανήτη.
Η απειλή μπορεί πάντα να θεωρηθεί ότι θα τρομάξει τη Δύση, η οποία φοβάται την ενεργειακή κρίση και την πιθανή οικονομική κατάρρευση που θα ακολουθήσει το κλείσιμο, παρόλο που δεν έχει ποτέ υλοποιηθεί, ίσως επειδή το Ιράν έχει τόσα πολλά – αν όχι περισσότερα – να χάσει από οποιονδήποτε άλλο αν το Στενό αποκλειστεί.
Οι ειδικοί λένε οτι ούτε αυτή τη φορά θα συμβεί, αλλά δεν το αποκλείουν εντελώς. Η Τεχεράνη εξαντλεί γρήγορα τις επιλογές της. Η στρατιωτική ηγεσία και η ηγεσία των μυστικών υπηρεσιών αποκεφαλίζεται. Το Ισραήλ έχει αεροπορική υπεροχή έναντι του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας, δίνοντάς του το ελεύθερο να χτυπήσει όποια περιουσιακά στοιχεία θέλει, συμπεριλαμβανομένων εγκαταστάσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, παραλύοντας έτσι μια ήδη καταβεβλημένη οικονομία.
Το κλείσιμο των Στενών θα εκτόξευσει τις τιμές πετρελαίου
Οι πυραυλικές επιθέσεις-αντίποινα στο Ισραήλ είναι επώδυνες, αλλά δεν αλλάζουν τα δεδομένα. Οι σύμμαχοι του Ιράν στον «άξονα της απολυταρχίας» η Κίνα, η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα – δεν σπεύδουν ακριβώς να το βοηθήσουν. Δεν ήταν λοιπόν έκπληξη όταν μάθαμε χθες το βράδυ ότι το Ιράν στέλνει κρυφά σήματα στην Αμερική, μέσα από Άραβες μεσάζοντες ότι επιδιώκει τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Έχει μάλιστα κάνει διαλλακτικές δηλώσεις στο Ισραήλ για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης – και δείχνει προθυμία να επαναλάβει τις συνομιλίες με τις ΗΠΑ για το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του.
Ο πρόεδρος Τραμπ ανησυχεί οτι θα μπορούσε να εμπλακεί σε μια ακόμη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Οι Ισραηλινοί, παρά τις θεαματικές στρατιωτικές τους επιτυχίες, δεν είναι ακόμη σίγουροι ότι μπορούν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις πυρηνικών του Ιράν (αν και οι επιθεωρητές του ΟΗΕ λένε ότι η Νατάνζ, μία από τις δύο εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου, μπορεί να έχει καταστεί άχρηστη από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς).
Έτσι, η ανανεωμένη προοπτική μιας διευθέτησης μετά από διαπραγμάτευση έχει κάποια απήχηση στην Ουάσιγκτον και την Ιερουσαλήμ. Αλλά η κόκκινη γραμμή των ΗΠΑ παραμένει: το Ιράν πρέπει να εγκαταλείψει όλες τις προσπάθειες για την ανάπτυξη πυρηνικής βόμβας – και πρέπει να φανεί επαληθεύσιμα ότι το κάνει.
Αυτό θα μπορούσε να είναι υπερβολικό για τους σκληροπυρηνικούς στην Τεχεράνη. Είναι πιο πιθανό να υποστηρίξουν ότι η πίεση μπορεί να ασκηθεί στο Ισραήλ απειλώντας τη Δύση με έναν οικονομικό Αρμαγεδδώνα – κλείνοντας το Στενό του Ορμούζ. Ο πόνος για τις δυτικές οικονομίες, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, θα μπορούσε σίγουρα να είναι έντονος. Το κόστος ενέργειας θα εκτοξευόταν καθώς οι τιμές του πετρελαίου θα ξεπερνούσαν τα 130 δολάρια το βαρέλι (έναντι περίπου 70 δολαρίων αυτή τη στιγμή).
Οι τιμές του φυσικού αερίου θα εκτοξεύονταν επίσης, σε μια επανάληψη αυτού που συνέβη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Ο πληθωρισμός θα αναζωπυρωνόταν και η βιομηχανική παραγωγή θα βυθιζόταν. Η ευρωπαϊκή οικονομική ανάκαμψη, όπως έχει, θα σταματούσε αμέσως. Η ύφεση θα διαφαινόταν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Με φόντο τα επίπεδα χρέους και ελλείμματος που έχουν συσσωρεύσει πολλές χώρες στην Ευρώπη, όπως η Ιταλία και η Βρετανία θα υπήρχε πολύ μικρό περιθώριο για μεγαλύτερο δανεισμό για να μετριαστεί το πλήγμα από την αύξηση των λογαριασμών καυσίμων, όπως έκαναν μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Όσοι ήδη αγωνίζονται να καλύψουν τους λογαριασμούς ενέργειας και τροφίμων τους θα δυσκολεύονταν.
Αλλά η Δύση δεν θα είναι η μόνη περιοχή που θα υποφέρει. Η Κίνα εισάγει το 50% του αργού πετρελαίου της από τη Μέση Ανατολή μέσω του Πορθμού του Ορμούζ και μεταφέρει μεταξύ 15 και 20% του LNG που προέρχεται από τον Κόλπο. Η οικονομία της θα παραλύσει επίσης, όπως και άλλες ασιατικές οικονομίες. Το Ιράν είναι πιθανό να το ξανασκεφτεί πριν χτυπήσει έναν σημαντικό σύμμαχο τόσο σκληρά.
Θα χτυπούσε επίσης τον εαυτό του. Το Ιράν εξάγει πάνω από 1,5 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, όλο μέσω του Πορθμού του Ορμούζ, το 90% του οποίου στην Κίνα. Εάν έχανε αυτά τα έσοδα, η ιρανική οικονομία «θα γονάτιζε» γρήγορα.
Οι μουλάδες, που είναι ήδη βαθιά αντιδημοφιλείς στους περισσότερους Ιρανούς, θα αντιμετώπιζαν ένα νέο κύμα αναταραχής που θα προκαλούσαν οι οικονομικές δυσκολίες, το οποίο θα μπορούσε εύκολα να τους ρίξει από την εξουσία. Το όνειρο του Ισραήλ για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη θα πραγματοποιούνταν. Όποιο βραχυπρόθεσμο πόνο κι αν προκαλέσουν σε άλλες οικονομίες, το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία για το θεοκρατικό του καθεστώς.
Επικίνδυνη αποστολή
Ακόμα κι έτσι, το Ιράν έχει την ικανότητα να διαταράξει το Στενό χρησιμοποιώντας νάρκες, drones, χερσαίους πυραύλους και πυροβολικό κατά μήκος της ακτής και τακτικές επίθεσης που περιλαμβάνουν ταχύπλοα του IRGC. Αλλά η διατήρηση του κλεισίματος ενάντια στη ναυτική ισχύ των ΗΠΑ, με την υποστήριξη βρετανικών και γαλλικών ναυτικών δυνάμεων, θα ήταν μια αδύνατη αποστολή.
Οι ΗΠΑ διατηρούν μεγάλη ναυτική παρουσία στην περιοχή, χτισμένη γύρω από τον τεράστιο Πέμπτο Στόλο τους, με έδρα το Μπαχρέιν, ο οποίος περιλαμβάνει μια ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρων, αμφίβιες δυνάμεις απόβασης, το Σώμα Πεζοναυτών και το επίλεκτο Σώμα Navy SEALs, ναρκαλιευτικά, αντιτορπιλικά και υποβρύχια. Έπειτα, υπάρχουν οι εκτεταμένες πυραυλικές τους δυνατότητες και τα μαχητικά αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων υπερσύγχρονων F-35 και F-16.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρων USS Nimitz κατευθύνεται προς τη Μέση Ανατολή και ετοιμάζονται να ενωθούν με τις δυνάμεις κρούσης αεροπλανοφόρων USS Carl Vinson που βρίσκονται εκεί από τον Απρίλιο. Η Βρετανία και η Γαλλία έχουν πολύ μικρότερες αλλά σημαντικές ναυτικές παρουσίες στον Κόλπο, με τη Γαλλία να επιχειρεί από τη βάση της στα ΗΑΕ και τη Βρετανία από το Μπαχρέιν, έναν παλιό σύμμαχο. Οι γαλλικές φρεγάτες και τα βρετανικά ναρκαλιευτικά θα ενίσχυαν τις προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για να διατηρηθούν ανοιχτές οι θαλάσσιες οδοί.
Μπορεί να θεωρηθεί ότι ο Πρόεδρος Τραμπ θα δράσει γρήγορα. Δεν θα θέλει η δεύτερη θητεία του να αμαυρωθεί από πληθωρισμό και ύφεση. Ο λεγόμενος «Πόλεμος των Δεξαμενόπλοιων» του Κόλπου τη δεκαετία του 1980 μεταξύ Ιράκ και Ιράν είχε ως αποτέλεσμα επιθέσεις σε εκατοντάδες πλοία από κάθε πλευρά, με πολλά από αυτά να βυθίζονται και να προσαράζουν. Αλλά οι προμήθειες πετρελαίου μέσω του Στενού του Ορμούζ δεν διαταράχθηκαν ποτέ τόσο σοβαρά, και όταν οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν, το ιρανικό ναυτικό καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Το Ιράν τώρα κινδυνεύει να ξαναζήσει την ιστορία.
Ο χειρότερος εφιάλτης της Τεχεράνης
Η Τεχεράνη ωστόσο, έχει ένα χαρτί που είναι δυνητικά πιο θανατηφόρο από το κλείσιμο των θαλάσσιων οδών. Οι περισσότερες από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου της περιοχής βρίσκονται σε εμβέλεια ιρανικών πυραύλων.
Η προστασία τους είναι σχεδόν αδύνατη, ειδικά στη Σαουδική Αραβία, καθώς είναι απλωμένες σε τεράστιες αποστάσεις. Εάν το Ιράν τους επιτεθεί, τότε οι τιμές της ενέργειας θα μπορούσαν να εκτοξευθούν ακόμη και αν το Στενό του Ορμούζ παρέμενε ανοιχτό.
Η Αμερική ωστόσο έχει σιωπηλά αλλά σταθερά καταστήσει σαφές στην Τεχεράνη ότι τυχόν επιθέσεις σε περιφερειακούς συμμάχους των ΗΠΑ -και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Κατάρ είναι όλοι σύμμαχοι της Αμερικής – θα οδηγούσαν την Ουάσιγκτον να εμπλακεί στη σύγκρουση στο πλευρό του Ισραήλ.
Αυτός είναι ο χειρότερος εφιάλτης της Τεχεράνης, ειδικά επειδή πιθανότατα θα είχε ως αποτέλεσμα να εξαπολύσουν οι ΗΠΑ τα βομβαρδιστικά τους B2 με τεράστιες βόμβες «bunker buster» ικανές να καταστρέψουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ανεξάρτητα από το πόσο βαθιά είναι θαμμένες.
Η επιλογή του Ορμούζ, που κάποτε θεωρούνταν από την Τεχεράνη ως μια κίνηση που εγγυάται ότι θα σπείρει φόβο στις καρδιές των δυτικών κυβερνήσεων, μοιάζει όλο και περισσότερο με μια απελπισμένη τελευταία ζαριά από μια απελπισμένη δικτατορία που είναι πλέον πολύ αδύναμη για να ρισκάρει — και καταδικασμένη να χάσει αν το κάνει.