Ίχνη μελάνης που ήταν ορατά στις ακτινογραφίες αποκάλυψαν ότι το κείμενο αποτελεί μέρος ενός πολυτομικού έργου με τίτλο «Περί των κακών»
Ένας καμμένος πάπυρος που ανακαλύφθηκε σε μια ρωμαϊκή έπαυλη που θάφτηκε κάτω από στάχτη όταν εξερράγη ο Βεζούβιος πριν από περίπου 2.000 χρόνια, αναγνωρίστηκε ως το σημαντικό έργο ενός αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν τον τίτλο και τον συγγραφέα στον πάπυρο του «Ηρακουλάνουμ» μετά από ακτινογραφία του απανθρακωμένου παπύρου και την εικονική αποσύνδεσή του σε υπολογιστή, η πρώτη φορά που τόσο σημαντικές λεπτομέρειες έχουν αποκαλυφθεί με αυτή τη μέθοδο.
Ίχνη μελάνης που ήταν ορατά στις ακτινογραφίες αποκάλυψαν ότι το κείμενο αποτελεί μέρος ενός πολυτομικού έργου με τίτλο «Περί των κακών», που γράφτηκε από τον επικούρειο φιλόσοφο Φιλόδημο τον 1ο αιώνα π.Χ. Ο πάπυρος είναι ένας από τους τρεις που βρέθηκαν στο Ηρακουλάνιο και φυλάσσονται στις Βιβλιοθήκες Μπόντλιαν στο Οξφόρδη.
«Είναι ο πρώτος πάπυρος στον οποίο η μελάνη ήταν ορατή στη σάρωση», δήλωσε ο Δρ Michael McOsker, παπυρολόγος στο University College London, ο οποίος συνεργάζεται με ερευνητές στο Οξφόρδη για την ανάγνωση του κειμένου. «Κανείς δεν ήξερε τι ήταν. Δεν ξέραμε καν αν είχε γράμματα».
Ο πάπυρος είναι ένας από τους εκατοντάδες που βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη μιας πολυτελούς ρωμαϊκής έπαυλης που πιστεύεται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα. Η έπαυλη θάφτηκε κάτω από στάχτη και ελαφρόπετρα όταν το Ηρακουλάνιο, κοντά στη Νάπολη, καταστράφηκε μαζί με την Πομπηία κατά την έκρηξη του 79 μ.Χ.
Οι ανασκαφές του 18ου αιώνα ανέσυραν πολλούς από τους αρχαίους πάπυρους, οι περισσότεροι από τους οποίους φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης. Ωστόσο, τα έγγραφα είναι τόσο καμένα που καταρρέουν όταν οι ερευνητές προσπαθούν να τα ξετυλίξουν και το μελάνι είναι δυσανάγνωστο στον απανθρακωμένο πάπυρο.
Η τελευταία εργασία βασίζεται σε προηγούμενες ανακαλύψεις του Vesuvius Challenge, ενός παγκόσμιου διαγωνισμού που ξεκίνησε το 2023 και προσφέρει βραβεία για την πρόοδο στην ανάγνωση των ειλητάριων από τρισδιάστατες ακτίνες Χ. Πέρυσι, μια ομάδα φοιτητών με γνώσεις πληροφορικής μοιράστηκε το μεγάλο βραβείο των 700.000 δολαρίων (527.350 λίρες) για την ανάπτυξη λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης που τους επέτρεψε να διαβάσουν 2.000 αρχαία ελληνικά γράμματα από ένα άλλο ειλητάριο.
Ο πάπυρος από τη Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν, με την ονομασία PHerc. 172, σαρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Diamond, το εθνικό κέντρο συγχροντρονίων του Ηνωμένου Βασιλείου στο Οξφόρτσαιρ. Παραδόξως, στις ακτινογραφίες ήταν ορατή κάποια μελάνη, και οι ερευνητές εντόπισαν την αρχαία ελληνική λέξη για «αηδία» τουλάχιστον δύο φορές στο έγγραφο.
Περαιτέρω έρευνα από τον Sean Johnson στο Vesuvius Challenge και ξεχωριστά από τους Marcel Roth και Micha Nowak στο Πανεπιστήμιο του Würzburg, εντόπισε τον τίτλο και τον συγγραφέα του κειμένου στο εσωτερικό τμήμα του παπύρου, κερδίζοντας το πρώτο βραβείο των 60.000 δολαρίων (45.200 λίρες) του διαγωνισμού.
Εκτός από τα «Περί κακών» και «Φιλοδήμος», ένας αριθμός βιβλίου στον πάπυρο μπορεί να είναι ένα άλφα, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είναι το πρώτο μέρος του έργου. Το «Περί κακών» περιέχει τουλάχιστον 10 βιβλία, με άλλα να καλύπτουν θέματα όπως η αλαζονεία, η απληστία, η κολακεία και η διαχείριση του νοικοκυριού.
Σε λίγο καιρό, οι ειδικοί θα γνωρίζουν πολύ περισσότερα για τους πάπυρους. Δεκαοκτώ από αυτά σαρώθηκαν στο Diamond τον Μάρτιο και άλλα 20 θα σαρωθούν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ακτινοβολίας Συγχρονισμού στη Γκρενόμπλ αυτή την εβδομάδα.
«Βλέπουμε ίχνη μελανιού σε πολλά από τα νέα χειρόγραφα που έχουμε σαρώσει, αλλά δεν τα έχουμε μετατρέψει ακόμη σε συνεκτικό κείμενο», δήλωσε ο Δρ Brent Seales, επιστήμονας υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, ο οποίος συνίδρυσε το Vesuvius Challenge. «Αυτό είναι το σημερινό μας εμπόδιο: η μετατροπή των τεράστιων δεδομένων σάρωσης σε οργανωμένες ενότητες που είναι σωστά τμηματοποιημένες, ουσιαστικά επίπεδες και βελτιωμένες, ώστε τα ίχνη μελανιού να μπορούν στη συνέχεια να ερμηνευθούν ως πραγματικό κείμενο».
Ο McOsker δήλωσε: «Ο ρυθμός επιταχύνεται πολύ γρήγορα… Όλη η τεχνολογική πρόοδος που έχει επιτευχθεί σε αυτό το θέμα έχει γίνει τα τελευταία τρία έως πέντε χρόνια και, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα των κλασικιστών, αυτό είναι απίστευτο. Όλα όσα λαμβάνουμε από τη βιβλιοθήκη του Ηρακλείου είναι νέα για εμάς».