«Δεν μετανιώνω» λέει ο Έντουαρντ Σνόουντεν, μετά από 10 χρόνια εξορίας, προειδοποιώντας οτι η παρακολούθηση του 2013 έμοιαζε με «παιδικό παιχνίδι» σε σύγκριση με τις δυνατότητες της σημερινής τεχνολογίας
Ο Έντουαρντ Σνόουντεν προειδοποιεί ότι η τεχνολογία παρακολούθησης είναι πολύ πιο προηγμένη και παρεμβατική σήμερα, γεγονός που κάνει την τεχνολογία που χρησιμοποίησαν οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και της Βρετανίας το 2013, να μοιάζει με παιδικό παιχνίδι.
Σε συνέντευξή του με αφορμή τη 10η επέτειο από τις αποκαλύψεις του σχετικά με το μέγεθος των παρακολουθήσεων –κάποιες από αυτές παράνομες– από την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ και τον βρετανό ομόλογό της, GCHQ, είπε ότι δεν μετανιώνει για όσα έκανε και ανέφερε θετικές αλλαγές.
Αλλά νιώθει ανήσυχος για τις εισβολές στην ιδιωτικότητα τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο. «Η τεχνολογία έχει αυξηθεί και έχει τεράστια επιρροή», είπε ο Σνόουντεν. «Αν σκεφτούμε τι είδαμε το 2013 και τις δυνατότητες των κυβερνήσεων σήμερα, το 2013 μοιάζει με παιδικό παιχνίδι».
Εξέφρασε την ανησυχία του όχι μόνο για τους κινδύνους που θέτουν οι κυβερνήσεις και η Big Tech, αλλά και οι εμπορικά διαθέσιμες κάμερες παρακολούθησης βίντεο, η αναγνώριση προσώπου, η τεχνητή νοημοσύνη και το παρεμβατικό λογισμικό κατασκοπείας όπως το Pegasus που χρησιμοποιείται εναντίον αντιφρονούντων και δημοσιογράφων.
Ανατρέχοντας στο 2013, είπε: «Εμπιστευτήκαμε την κυβέρνηση να μην μας κάνει κακό. Αλλά το έκανε. Εμπιστευτήκαμε τις εταιρείες τεχνολογίας να μην μας εκμεταλλευτούν. Αλλά το έκαναν. Αυτό θα συμβεί ξανά, γιατί αυτή είναι η φύση της εξουσίας».
Ο Σνόουντεν βρίσκεται εξόριστος στη Ρωσία από το 2013 μετά τη φυγή του από το Χονγκ Κονγκ, όπου παρέδωσε δεκάδες χιλιάδες άκρως απόρρητα έγγραφα σε δημοσιογράφους. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για την παραμονή του στη Ρωσία, αν και φαίνεται να είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή που έχει στη διάθεσή του εκτός από τη φυλακή στις ΗΠΑ. Η κριτική έχει ενταθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία και την απόκτηση της ρωσικής υπηκοότητας πέρυσι, δύο χρόνια μετά την αίτησή του.
Όμως, παρά την προσωπική του δύσκολη θέση, ο Σνόουντεν δεν μένει στο παρελθόν. «Δεν μετανιώνω», είπε. Ο ίδιος επέλεξε να εμφανίζεται λιγότερο στη δημόσια σφαίρα τα τελευταία δύο χρόνια, δίνοντας λιγότερες ομιλίες και αποσύρθηκε από τις συνεντεύξεις στον Τύπο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις οικογενειακές υποχρεώσεις: ο ίδιος και η σύζυγός του έχουν δύο μικρούς γιους.
Ωστόσο, παρέμεινε σε επαφή την τελευταία δεκαετία με τους τρεις δημοσιογράφους που τον συνάντησαν στο Χονγκ Κονγκ. Την Παρασκευή συμπληρώνονται ακριβώς 10 χρόνια από τότε που ο Σνόουντεν αποκαλύφθηκε ως η πηγή των διαρροών. Όπως είπε μεταξύ άλλων θεωρεί την ευρεία χρήση της κρυπτογράφησης από άκρο σε άκρο ως μία από τις θετικές κληρονομιές των διαρροών. Οι εταιρείες Big Tech είχαν ντροπιαστεί από τις αποκαλύψεις ότι η NSA είχε παραδώσει προσωπικά δεδομένα.
Αυτή η αμηχανία μετατράπηκε σε θυμό όταν περαιτέρω διαρροές αποκάλυψαν ότι, παρά τη συνεργασία αυτή, η NSA βοηθούσε τον εαυτό της να αποκτήσει δεδομένα από τις εταιρείες Big Tech μέσω τρωτών σημείων παρασκηνίου. Σε απάντηση, παρά την αντίθεση από τους φορείς, οι εταιρείες έσπευσαν να κάνουν κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο χρόνια νωρίτερα από το προγραμματισμένο.
Η κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο «ήταν ένα όνειρο το 2013 όταν ξέσπασε η ιστορία», είπε ο Σνόουντεν. «Ένα τεράστιο κλάσμα της παγκόσμιας διαδικτυακής κίνησης ταξίδεψε ηλεκτρονικά γυμνό. Τώρα, είναι ένα σπάνιο θέαμα».
Αλλά ο Σνόουντεν ανησυχεί για τις τεχνολογικές εξελίξεις που καταπατούν την ιδιωτικότητα. «Η ιδέα ότι μετά τις αποκαλύψεις το 2013 θα υπήρχαν ουράνια τόξα και μονόκεροι την επόμενη μέρα δεν είναι ρεαλιστική. Είναι μια διαρκής διαδικασία. Και θα πρέπει να εργαζόμαστε σε αυτό για το υπόλοιπο της ζωής μας και τις ζωές των παιδιών μας και πέρα».
Οι υπηρεσίες πληροφοριών στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζουν ότι υπήρξε όφελος από τη συζήτηση για το απόρρητο που άνοιξε ο Σνόουντεν, αλλά εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι αυτό αντισταθμίζεται από τη ζημιά που ισχυρίζονται ότι προκλήθηκε στις δυνατότητές τους, συμπεριλαμβανομένης της MI6 που έπρεπε να κλείσει επιχειρήσεις ανθρώπινων πληροφοριών. Το άλλο παράπονό τους είναι ότι η αφήγηση το 2013 παρουσίαζε την NSA και την GCHQ ως τους μοναδικούς «κακούς» στην υπόθεση, αγνοώντας τι έκαναν η Ρωσία και η Κίνα στο διαδίκτυο.
Ο Σνόουντεν αμφισβητεί τέτοιους ισχυρισμούς. Είπε ότι κανείς εκείνη την εποχή δεν πίστευε ότι η Ρωσία και η Κίνα ήταν άγγελοι. Όσον αφορά τις ζημιές, είπε ότι οι υπηρεσίες δεν ανέφεραν ποτέ κανένα στοιχείο. «Αναστάτωση? Σίγουρα, αυτό είναι εύλογο», είπε. «Αλλά είναι δύσκολο να διεκδικήσει κανείς «ζημία» εάν, παρά τα 10 χρόνια υστερίας, ο ουρανός δεν έπεσε ποτέ…»