Σήμερα, Πέμπτη 1η Ιουνίου, σύμφωνα με το εορτολόγιο του 2023 τιμάται η μνήμη των Αγίων Ευελπίστου και Ιέρακος μαρτύρων, Οσίου Πύρρου του παρθένου, Αγίου Θεσπέσιου μάρτυρος, Αγίου Ιουστίνου μάρτυρος
Σήμερα, σύμφωνα με το εορτολόγιο, έχουν γιορτή οι:
- Ευέλπιστος, Ευελπίστη
- Ιέραξ, Ιέρακας, Γέρακας
- Γεράκης, Γερακίνα
- Πύρρος, Πύρος, Πύρρα, Πύρα
- Θεσπέσιος, Θεσπέσης, Θεσπέσια
- Ιουστίνος
Άγιος Ιουστίνος
Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας (Iustinus, 100 – 165), γνωστός και ως Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και Ιουστίνος Καισαρείας, ήταν Χριστιανός απολογητής και φιλόσοφος. Μεταστράφηκε από τον παγανισμό. Τα έργα του αντιπροσωπεύουν τις αρχαιότερες σωζόμενες Χριστιανικές απολογίες αξιόλογου μεγέθους.
Γεννήθηκε στη Φλαβία Νεάπολη της Σαμάρειας (σημερινή Ναμπλούς) (την αρχαία Συχέμ) στις αρχές του 2ου αιώνα. Γιος ελληνόφωνων μη Ιουδαίων (πιθανώς Ρωμαίων παγανιστών), έλαβε ευρεία φιλοσοφική μόρφωση από τις σχολές του στωικισμού, της περιπατικής, του πυθαγορισμού και του πλατωνισμού. Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στις σχολές της Γάζας και των Αθηνών.
Η στροφή του στον Χριστιανισμό
Στην αρχή εθνικός, αργότερα ασπάστηκε ένθερμα τον Χριστιανισμό, μετά από συζήτηση με έναν γέροντα-πιθανώς στην Αθήνα περί το 135 μ.Χ – σχετική με τις πλατωνικές δοξασίες για τη μετεμψύχωση και την αθανασία της ψυχής. Αυτός του συνέστησε να διαβάσει τα βιβλία των προφητών και των αποστόλων. Όταν πήγε στη Ρώμη, παρέδωσε στον τότε αυτοκράτορα Αντωνίνο Πίο απολογία της χριστιανικής του πίστης. Εκεί ίδρυσε δική του σχολή, συνδυασμένη με τη λατρευτική πράξη. Οι μαθητές του ήταν ολιγάριθμοι, κυρίως μικρασιατικής και ιδίως φρυγικής καταγωγής. Μεταξύ αυτών ήταν ο Τατιανός και πιθανώς ο Ειρηναίος.
Το μαρτύριό του
Σύμφωνα με τις μεταγενέστερες Πράξεις Ιουστίνου, συνελήφθη για τη χριστιανική του πίστη και, αφού βασανίστηκε, αποκεφαλίστηκε περίπου το 165 μ.Χ., επί εποχής Μάρκου Αυρηλίου. Το πιθανότερο ήταν να συντέλεσε στη σύλληψή του ο κυνικός φιλόσοφος Κρήσκης, ο οποίος έβλεπε να αυξάνει το φιλοσοφικό κύρος του Ιουστίνου. Θεωρείται και εορτάζεται ως άγιος από την Ορθόδοξη, την Καθολική και τη Λουθηρανική Εκκλησία την 1η Ιουνίου. Στο κοιμητήριο της Πρίσκιλλας στη Ρώμη βρέθηκε η ενεπίγραφη πλάκα που κάλυπτε τον τάφο του, με την επιγραφή: Μ(άρτυς) Χ(ριστού) (Ι)ΟΥCTINOC.[9]
Απολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Φιλοσοφίας ταὶς ἀκτίσιν ἐκλάμπων, θεογνωσίας ὑποφήτης ἐδείχθης, σαφῶς παραταξάμενος κατὰ τῶν δυσμενῶν σὺ γὰρ ὠμολόγησας, ἀληθείας τὴν γνῶσιν, καὶ Μαρτύρων σύσκηνος, δι’ ἀθλήσεως ὤφθης, μεθ’ ὧν δυσώπει πάντοτε Χριστόν, ὢ Ἰουστίνε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἠμῶν.