Η αυτονομία της Gen Z γράφεται στο κινητό
Η νέα γενιά μεγαλώνει σε έναν κόσμο όπου το χρήμα δεν έχει υφή, δεν έχει βάρος και δεν αλλάζει χέρια αλλά οθόνες. Για ένα παιδί που έχει μάθει να παρακολουθεί την τοποθεσία του ταξί στο χάρτη σε πραγματικό χρόνο, να πληρώνει το εισιτήριο του μετρό από το κινητό και να συνομιλεί με φίλους σε διαφορετικές πλατφόρμες ταυτόχρονα, το χαρτονόμισμα μοιάζει σχεδόν παλιομοδίτικο. Το χρήμα, για εκείνα, δεν είναι αντικείμενο. Είναι μέρος της ψηφιακής τους ταυτότητας, στοιχείο ελευθερίας και ανεξαρτησίας και, συχνά, μια πρώτη μορφή αυτοέκφρασης.
Αλλά τι σημαίνει αυτή η μετατόπιση για τη σχέση τους με την αξία, την ευθύνη και την οικονομική πραγματικότητα;
Από τα κέρματα στις ειδοποιήσεις
Για τους περισσότερους ενήλικες, το πρώτο χαρτζιλίκι ήταν ένα μικρό τελετουργικό: λίγα κέρματα στο χέρι, μια στιγμή αυτονομίας, μια μικρή δοκιμή για το πώς θα ξοδέψουν κάτι που τους ανήκει. Για τα σημερινά παιδιά, η αντίστοιχη στιγμή είναι μια ειδοποίηση στην οθόνη: «Η κάρτα σου φορτίστηκε με 10 ευρώ».
Αντί να ανοίγουν πορτοφόλι, ανοίγουν μια εφαρμογή. Αντί να μετρούν κέρματα, παρακολουθούν το διαθέσιμο υπόλοιπό τους. Και αυτή η αλλαγή προκύπτει από το γεγονός ότι αυτή η γενιά μεγαλώνει μέσα σε πλήρως ψηφιακές διαδικασίες. Όπως η μουσική δεν χρειάζεται πλέον CDs, έτσι και τα χρήματα δεν χρειάζονται πλέον χαρτί. Για τους σημερινούς εφήβους, το χρήμα είναι μια ακόμη πληροφορία και με τις πληροφορίες έχουν ήδη εξαιρετική άνεση στη διαχείρισή τους, πολύ νωρίτερα από ό,τι οι προηγούμενες γενιές.
Γιατί τα μετρητά δεν έχουν χώρο στην καθημερινότητα
Οι έφηβοι κινούνται καθημερινά σε έναν κόσμο χωρίς μετρητά. Σχολείο, καφές, φροντιστήριο, μετακίνηση, όλα γίνονται ψηφιακά. Το κινητό είναι το ημερολόγιο, το πορτοφόλι, η επικοινωνία, το κέντρο οργάνωσής τους. Το να έχουν και τα χρήματά τους εκεί, μοιάζει απλώς φυσικό επακόλουθο. Τα μετρητά, αντιθέτως, μοιάζουν με ξένο σώμα. Δεν είναι θέμα μόδας γι’ αυτούς, αλλά θέμα λειτουργικότητας.
Ταυτόχρονα, είναι και ζήτημα ασφάλειας. Ένα χαμένο χαρτονόμισμα χάνεται για πάντα, ενώ μια χαμένη κάρτα απλώς απενεργοποιείται σε δευτερόλεπτα. Και μαζί με την ευκολία και την ασφάλεια, το παιδί νιώθει αυτόνομο. Δεν χρειάζεται να ζητήσει χρήματα μπροστά σε άλλους, δεν χρειάζεται να εξηγήσει γιατί χρειάζεται μετρητά. Νιώθει ότι έχει τον δικό του χώρο, έλεγχο και ρόλο.
Μαθαίνεις αξία χωρίς να κρατάς χαρτί; Ναι.
Ένας φόβος των γονέων είναι ότι τα χρήματα χωρίς υλική μορφή χάνουν την αίσθηση της αξίας. Ότι, χωρίς το «βάρος» του χαρτιού, τα παιδιά δεν θα αποκτήσουν υγιείς συνήθειες. Η αλήθεια, όμως, είναι πιο σύνθετη.
Τα παιδιά δεν μαθαίνουν από την αφή, αλλά από τη συνεχή παρατήρηση. Το υπόλοιπο του λογαριασμού που αλλάζει σε πραγματικό χρόνο, οι αναλυτικές κινήσεις, η εικόνα του πού κατέληξαν τα χρήματά τους αποτελούν όλα την αντίστοιχη εμπειρία των γονέων τους που μετρούσαν τα κέρματα στο χέρι. Ένα παιδί, λοιπόν, που βλέπει ξεκάθαρα πώς μεταβάλλεται το υπόλοιπό του, συχνά αναπτύσσει πιο ώριμη σχέση με το χρήμα γιατί βλέπει τις συνέπειες των επιλογών του, όχι αφηρημένα αλλά μπροστά στα μάτια του.
Το ζήτημα, επομένως, δεν είναι αν μπορούν να μάθουν. Είναι πώς θα μάθουν.
Όταν το «cashless» γίνεται μάθημα
Για έναν γονέα, μια καθημερινότητα χωρίς μετρητά μπορεί αρχικά να μοιάζει σαν απώλεια ελέγχου. Στην πράξη, όμως, μπορεί να του δώσει καλύτερη εικόνα από ποτέ. Όταν το παιδί βλέπει κάθε μικρή αγορά να εμφανίζεται άμεσα, αρχίζει να κάνει συνδέσεις: από την απόφαση και την επιλογή στο αποτέλεσμα της μείωσης του υπολοίπου και, στη συνέχεια, στη διαχείριση και την εκ νέου προσαρμογή του προϋπολογισμού του.
Με αυτόν το τρόπο, μαθαίνει ότι οι στόχοι χρειάζονται χρόνο, ότι η αγορά μιας κονσόλας ή μία εκδρομή απαιτούν συνέπεια και ότι ο αυθορμητισμός έχει ορισμένες φορές το τίμημά του. Δεν είναι μάθημα ελέγχου, αλλά ένα πολύτιμο μάθημα ενηλικίωσης. Επομένως, η «cashless» κουλτούρα μετατρέπεται στην τέλεια αφορμή για να «χτιστεί» οικονομική συνείδηση.
Εκεί όπου η τεχνολογία βοηθά, δεν αντικαθιστά
Σε αυτό το σημείο, εργαλεία όπως το Eurobank Teens μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα ψηφιακό πλαίσιο καθοδήγησης. Πρόκειται για μια άυλη προπληρωμένη κάρτα για παιδιά από 15 έως 17 ετών, η οποία εκδίδεται και φορτίζεται δωρεάν από τον γονέα και λειτουργεί μέσα από το Eurobank Mobile App.
Το σημαντικό για έναν γονέα είναι ότι δεν χάνει τον έλεγχο. Αντίθετα, τον αποκτά με τρόπο σύγχρονο και ήρεμο. Μέσα από την εφαρμογή μπορεί να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο το υπόλοιπο και τις κινήσεις της κάρτας και, αν κάτι συμβεί, να την ακυρώσει ή να την απενεργοποιήσει προσωρινά με ένα tap. Μπορεί ακόμη να ορίζει αν η κάρτα θα χρησιμοποιείται για online συναλλαγές, λεπτομέρειες που για έναν έφηβο μοιάζουν μικρές αλλά για έναν γονιό έχουν μεγάλη σημασία.
Παράλληλα, οι δυνατότητες οργάνωσης κάνουν το χαρτζιλίκι πιο ξεκάθαρο και για τις δύο πλευρές. Ο γονέας μπορεί να ρυθμίσει εβδομαδιαία ή μηνιαία φόρτιση όπως, για παράδειγμα, να προστίθενται αυτόματα 10 ευρώ σε συγκεκριμένη μέρα της εβδομάδας ή να ενεργοποιήσει αυτόματη φόρτιση όταν το υπόλοιπο πέσει κάτω από ένα συγκεκριμένο ποσό. Μπορεί ακόμη να ορίσει ημερήσια και μηνιαία όρια στις αγορές, καθώς και το μέγιστο ποσό ανά συναλλαγή.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το παιδί χρησιμοποιεί την κάρτα στις καθημερινές του αγορές ή στις online συναλλαγές του μέσα από το δικό του προφίλ, με τρόπο που του είναι οικείος: απλά, ψηφιακά και με ασφάλεια. Έτσι μαθαίνει να παρακολουθεί τη ροή των χρημάτων του, να προγραμματίζει, να διαχειρίζεται και να κάνει επιλογές που έχουν νόημα.
Η γνώση δεν περιορίζεται στη χρήση της κάρτας. Η ενότητα «Μάθε Έξυπνα» προσφέρει μικρές, κατανοητές συμβουλές οικονομικής παιδείας που μιλούν απευθείας στη γλώσσα των εφήβων. Εκεί όπου η θεωρία συχνά τους κουράζει, η πρακτική τούς δίνει ξεκάθαρη εικόνα.
Και επειδή η εκπαίδευση θέλει και σωστά κίνητρα, οι γονείς έχουν αυτήν την περίοδο έναν ακόμη λόγο να ξεκινήσουν: όσοι εκδώσουν την άυλη προπληρωμένη κάρτα Prepaid Visa Eurobank Teens για το παιδί τους έως και τις 31.12.2025 και τη φορτίσουν συνολικά με 50 ευρώ και πάνω, κερδίζουν 15 ευρώ €πιστροφή στη χρεωστική ή πιστωτική τους κάρτα Eurobank που συμμετέχει στο πρόγραμμα επιβράβευσης €πιστροφή. Μια μικρή επιβράβευση για μια μεγάλη αρχή.
Η νέα οικονομική πραγματικότητα δεν είναι χωρίς χρήμα, απλώς χωρίς μετρητά
Η σημερινή γενιά δεν είναι λιγότερο υπεύθυνη από τις προηγούμενες. Δεν είναι πιο σπάταλη, ούτε πιο αφηρημένη. Είναι απλώς διαμορφωμένη από έναν οικονομικό κόσμο εντελώς διαφορετικό από αυτόν που γνώρισαν οι γονείς της. Στην ουσία η μετάβαση στο ψηφιακό χρήμα δεν αφαιρεί κάτι από τον έφηβο, αλλά του δίνει έναν πιο καθαρό και πιο άμεσο τρόπο να βλέπει πώς κινούνται τα χρήματά του.
Αν μάθει να επιλέγει, να σχεδιάζει και να σκέφτεται πριν ξοδέψει, τότε δεν έχει σημασία αν κρατά κέρματα, κάρτα ή κινητό. Σημασία έχει ότι μαθαίνει το σημαντικότερο οικονομικό μάθημα που υπάρχει: να διαχειρίζεται το δικό του μέλλον.