Μια παγκόσμια μαύρη αγορά πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων ασχολείται με χρυσό, διαμάντια και άλλα πολύτιμα μέταλλα και κοσμήματα που κλέβονται από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές
Σε αγώνα δρόμου έχει αποδυθεί η γαλλική αστυνομία για να εντοπίσει τους κλέφτες του Λούβρου που άρπαξαν οκτώ κοσμήματα ανεκτίμητης αξίας. Στόχος τους να τα εντοπίσουν πριν διοχετευθούν στη μαύρη αγορά, καθώς θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι τα ιστορικά αντικείμενα θα μπορούσαν να αποσυναρμολογηθούν και να πωληθούν για ανταλλακτικά.
«Όλοι στον χώρο μιλάνε γι’ αυτό αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Ρόμπερτ Γουίτμαν, πρώην ερευνητής εγκλημάτων τέχνης στο FBI, ο οποίος διατηρεί το δικό του γραφείο ανάκτησης έργων τέχνης. Με τον όρο «όλοι», εννοεί τόσο τους κλέφτες κοσμημάτων όσο και τις ιδιωτικές εταιρείες ερευνών που βγάζουν τα προς το ζην κυνηγώντας τα.
Το παράνομο παγκόσμιο δίκτυο κλεμμένων έργων τέχνης και κοσμημάτων εμπορεύεται παράνομα κομμάτια αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, σύμφωνα με το FBI, που εκτείνεται από καταστήματα κοπής διαμαντιών στο Ντουμπάι και το Δελχί μέχρι κοσμηματοπωλεία στη Νέα Υόρκη, την Αμβέρσα και το Τελ Αβίβ. Μόνο οι ΗΠΑ καταγράφουν κλοπές κοσμημάτων αξίας άνω των 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Εάν δεν υπάρχει ανταμοιβή ή πιθανότητα για γρήγορα λύτρα, οι ιδιωτικοί ερευνητές λένε ότι οι κλέφτες πιθανότατα θα επιδιώξουν να πουλήσουν λαθραία τα κλεμμένα πετράδια του Λούβρου σε κοσμηματοπώλες της μαύρης αγοράς, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να τα ξανακόψουν και να τα αναδιαμορφώσουν σε μικρότερα, μη ανιχνεύσιμα κομματάκια, που μπορούν να μεταπωληθούν οπουδήποτε στον πλανήτη.
Σε αντίθεση με τους πίνακες του Πικάσο ή τα ρολόγια Rolex, τα κλεμμένα πετράδια μπορούν να αφαιρεθούν από τα κοσμήματά τους και τα χρυσά τους δοχεία μπορούν να λιώσουν, επειδή τα προϊόντα αυτά διατηρούν την αξία τους ως πολύτιμα μέταλλα και πολύτιμοι λίθοι. Δεν θα κοστίζουν τόσο πολύ χωρίς τη λάμψη των ναπολεόντειων δεσμών τους, αλλά θα αξιολογηθούν με βάση τις φυσικές τους ιδιότητες ως πολύτιμοι λίθοι.
Η πρωτοφανής κλοπή στο Λούβρο έρχεται μετά από μια σειρά κλοπών που σχετίζονται με χρυσό σε όλη την Ευρώπη τα τελευταία δύο χρόνια, μια έξαρση που οι κοσμηματοπώλες συνδέουν με την άνοδο της τιμής του χρυσού στις αγορές εμπορευμάτων. Ο Toμπάιας Κόρμιντ, διευθύνων σύμβουλος του διαδικτυακού κοσμηματοπωλείου 77 Diamonds, δήλωσε ότι ο πειρασμός για τους κλέφτες να κλέψουν οτιδήποτε χρυσό από μουσεία έχει αυξηθεί τώρα που ο χρυσός μπορεί να μεταπωληθεί για πάνω από 4.000 δολάρια ανά ουγγιά, αύξηση 60% μόνο τον τελευταίο χρόνο.
Οι «Ροζ Πάνθηρες» και τα λάθη των «4 του Λούβρου»
Δεν είναι σαφές εάν αυτή η ληστεία ήταν έργο οργανωμένου εγκληματία. Σχεδόν το 40% των κλοπών κοσμημάτων στις ΗΠΑ αποδίδεται σε ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανικής. Ορισμένες κλοπές είναι πιο εξελιγμένες από άλλες, με τους κλέφτες να φορούν όπλα, περούκες ή άλλα είδη μεταμφίεσης. Η πιο διαβόητη συμμορία κλοπής κοσμημάτων με δεσμούς με τα Βαλκάνια είναι γνωστή ως «Ροζ Πάνθηρες», μια οργάνωση που αναφέρεται σε όλη την Ευρώπη και την Ασία για δεκάδες κλοπές κοσμημάτων αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Αλλά οι Ροζ Πάνθηρες σπάνια αφήνουν πίσω τους στοιχεία, είπε ο Γουίτμαν ενώ στο περιστατικό του Λούβρου σημειώθηκαν αρκετά λάθη. Η ομάδα τεσσάρων διαρρηκτών στο Λούβρο πάρκαρε ένα ανυψωτικό μηχάνημα επίπλων που βρισκόταν σε ένα φορτηγό στον δρόμο έξω από το Μουσείο του Λούβρου και χρησιμοποίησε τη σκάλα του για να ανέβει σε ένα παράθυρο και να εισβάλει απευθείας σε μία από τις άνω αίθουσες του μουσείου, φεύγοντας με σκούτερ με τα ιστορικά κοσμήματα σε λιγότερο από επτά λεπτά. Αλλά οι κλέφτες άφησαν επίσης πίσω τους τον ανελκυστήρα επίπλων και τους τροχούς που χρησιμοποίησαν για να κόψουν το παράθυρο και τις προθήκες. Άφησαν επίσης πίσω τους ένα στοιχείο της μεταμφίεσής τους, ένα κίτρινο γιλέκο.
Το πιο σημαντικό, έριξαν ένα ιστορικό στέμμα του 1855 που ανήκε στην αυτοκράτειρα Ευγενία, σύζυγο του Ναπολέοντα Γ΄, με σχεδόν 1.400 διαμάντια και 56 σμαράγδια. Βρέθηκε κατεστραμμένο στον δρόμο έξω από το μουσείο, δήλωσαν αξιωματούχοι. «Όποιος το έκανε αυτό είναι τολμηρός, αλλά ερασιτεχνικός», είπε ο Γουίτμαν. Ο Άντονι Ρόμαν, ιδιωτικός ερευνητής με εμπειρία σε εγκλήματα τέχνης, είπε ότι εξεπλάγη που το στέμμα έμεινε πίσω, δεδομένης της ιστορικής και αγοραίας αξίας του. «Αφού τους έπεσε αυτό το στέμμα, σίγουρα δεν είναι επαγγελματίες», είπε.
Το γεγονός ότι τα κλεμμένα πετράδια του Λούβρου μετατράπηκαν σε κοσμήματα το 1800 μπορεί να έπαιξε ρόλο στην ελκυστικότητά τους στους κλέφτες. Τα νεότερα και εργαστηριακά πετράδια είναι συχνά ενσωματωμένα ή χαραγμένα με μικροσκοπικούς σειριακούς αριθμούς, αλλά τα παλαιότερα κοσμήματα δεν έχουν τέτοιους δείκτες, εξηγεί ο Κρις Μαρινέλο, ιδρυτής της Art Recovery International, μιας παγκόσμιας εταιρείας ανάκτησης έργων τέχνης. Αλλά ανεξάρτητα από την εποχή τους, τα κοσμήματα προσελκύουν τους κλέφτες επειδή είναι εύκολο να κρυφτούν και να μετακινηθούν.
«Ποιος θέλει να τον πιάσουν με έναν Πικάσο κρυμμένο κάτω από το κρεβάτι του, όταν μπορεί να λιώσει το χρυσό και να σπάσει τα κοσμήματα και απλώς να τα ράψει σε ένα σακάκι η να τα διοχετεύσει σε έναν κοσμηματοπώλη;» λέει. Δεν είναι σαφές πόσο καθαρός είναι ο χρυσός στα κοσμήματα που κοσμούν τα κομμάτια του Λούβρου —μερικές φορές τα ιστορικά κομμάτια είναι λιγότερο καθαρά από τα σημερινά κοσμήματα. Ανάμεσα στα κλεμμένα κομμάτια ήταν μια μεγάλη καρφίτσα με φιόγκο, στολισμένη με διαμάντια, που ανήκε στην ίδια αυτοκράτειρα.
Μικρά τα κέρδη, μικρές και οι ποινές για τους κλέφτες κοσμημάτων
Το γεγονός ότι τα κομμάτια του Λούβρου περιέχουν επίσης μυριάδες μικρότερα διαμάντια μπορεί επίσης να τα έχει καταστήσει επιθυμητούς στόχους, καθώς δεν θα χρειαστεί να λειανθούν ή να αναδιαμορφωθούν για να προσφερθούν για μεταπώληση. Τα μεγαλύτερα διαμάντια μπορεί να περιέχουν περισσότερα εγκλείσματα ή μικρά εσωτερικά ελαττώματα που μπορούν να χρησιμεύσουν για την αναγνώρισή τους. Όσο μεγαλύτερες είναι οι πέτρες, τόσο πιο δύσκολο είναι να τις ξεφορτωθεί κανείς, λένε οι ειδικοί
Κατά ειρωνικό τρόπο, οι κλέφτες είναι απίθανο να κερδίσουν πολλά από την κλεμμένη τους συλλογή. Ο Ρομάν είπε ότι οι κλέφτες σπάνια κερδίζουν περισσότερο από το 10% της αγοραίας αξίας ενός διαμαντιού για τα παράνομα αγαθά τους, εν μέρει επειδή πρέπει να μοιράζονται την κοπή τους με άλλους που γνωρίζουν το έγκλημα για να προστατεύσουν την εμπιστευτικότητά τους.
Από την άλλη πλευρά, οι κλέφτες θα μπορούσαν να κερδίσουν περισσότερα πουλώντας κλεμμένα κοσμήματα στη μαύρη αγορά από ό,τι θα μπορούσαν να κλέψουν με πίνακες ζωγραφικής, δεδομένου ότι τα λεηλατημένα ή χαμένα έργα τέχνης τείνουν να καταγράφονται σε παγκόσμιες βάσεις δεδομένων όπως το Art Loss Register. Δεν υπάρχει τίποτα αντίστοιχο για ιστορικά, κλεμμένα κοσμήματα. Οι ποινές φυλάκισης για τους κλέφτες κοσμημάτων τείνουν επίσης να είναι ελάχιστες σε σύγκριση με τα πιο βίαια εγκλήματα.
Ο Mαρινέλο είπε ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει αν οι χώρες αυστηροποιούσαν τις ποινές για την κλοπή πολιτιστικής κληρονομιάς, χαρακτηρίζοντάς την πολιτιστική τρομοκρατία. Τα μουσεία πρέπει επίσης να κάνουν περισσότερα για να προστατεύσουν αυτό που εκθέτουν και αποθηκεύουν, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους ενδεχομένως ελέγχουν τους επισκέπτες, είπε.
Η τοποθέτηση του ανυψωτικού επίπλων έξω από το Λούβρο υποδηλώνει ότι οι κλέφτες είχαν κλειδώσει τον χώρο εκ των προτέρων. Πιστεύει ότι τα μουσεία θα μπορούσαν να απαιτούν από τους επισκέπτες να επιδεικνύουν ταυτότητα με φωτογραφία κατά την είσοδό τους, όπως κάνουν τα αεροδρόμια και πολλά εμπορικά κτίρια γραφείων. Φυσικά, αν το Λούβρο άρχιζε να ζητά από τους τουρίστες να επιδεικνύουν την ταυτότητά τους πριν μπορέσουν να μπουν στην πόρτα, «θα είχε ουρές σε όλο το τετράγωνο όλη την ημέρα», τονίζει ο Γουίτμαν