Το Grexit, το σχέδιο Βαρουφάκη, το κόστος της διαπραγμάτευσης και η μεσαία τάξη
Η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στη Le Monde με αφορμή τα 10 χρόνια από το δημοψήφισμα και τα 7 από το τέλος του 3ου Μνημονίου επιχειρεί να ξαναγράψει την ιστορία εκείνης της περιόδου. Ο πρώην πρωθυπουργός επιλέγει να σταθεί σε όσα θεωρεί προσωπική του παρακαταθήκη, αποφεύγοντας όμως κρίσιμα ερωτήματα που εξακολουθούν να βαραίνουν τον δημόσιο διάλογο.
Το κλείσιμο των τραπεζών και τα capital controls
Ο Τσίπρας μίλησε για το δημοψήφισμα ως εργαλείο πίεσης προς τους Ευρωπαίους, χωρίς να αναφερθεί στο άμεσο αποτέλεσμα της επιλογής αυτής. Το καλοκαίρι του 2015 η χώρα βρέθηκε με κλειστές τράπεζες, capital controls και νοικοκυριά σε αδυναμία διαχείρισης της καθημερινότητας. Το γεγονός ότι το δημοψήφισμα προκάλεσε τη μεγαλύτερη κρίση εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα μετά το 1940 έμεινε εκτός αφήγησης.
Το ενδεχόμενο Grexit και το Plan Β
Η πιο βαριά κατηγορία που δέχθηκε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν ότι έφερε τη χώρα στο χείλος της εξόδου από το ευρώ. Η δημόσια συζήτηση για το «παράλληλο νόμισμα» και τα σενάρια Βαρουφάκη δεν έχουν ποτέ διαψευστεί πειστικά. Στη συνέντευξή του ο Τσίπρας παρακάμπτει πλήρως αυτό το ζήτημα, αφήνοντας αναπάντητο το αν υπήρξε πράγματι ρεαλιστικό ενδεχόμενο Grexit.
Το κόστος της διαπραγμάτευσης
Από την Τράπεζα της Ελλάδος έως τους θεσμούς, το τίμημα της διαπραγμάτευσης του 2015 έχει υπολογιστεί σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Τσίπρας μιλά μόνο για την «αναδιάρθρωση του χρέους», χωρίς να σχολιάζει το αν το τρίτο μνημόνιο ήταν αναπόφευκτο ή αποτέλεσμα χειρισμών που βάρυναν υπερβολικά την οικονομία.
Η μεσαία τάξη και η φορολογία
Στη συνέντευξη παρουσιάζει το βάρος της λιτότητας να πέφτει στους πλουσιότερους, αποσιωπώντας όμως την κριτική που δέχθηκε για τις αυξήσεις εισφορών, τον ΕΝΦΙΑ που δεν καταργήθηκε, και τη φορολογική πίεση σε ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίους. Το αφήγημα περί «δικαιότερης κατανομής» δεν συνοδεύεται από απάντηση για τη συμπίεση της μεσαίας τάξης.
Η επιλογή Καμμένου και οι συμμαχίες
Η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ υπήρξε σημείο έντονης αμφισβήτησης, τόσο εντός όσο και εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Ο Τσίπρας δεν αναφέρεται στο πώς η επιλογή Καμμένου σημάδεψε την εικόνα του κόμματός του και έδωσε αφορμή για κατηγορίες περί οπορτουνισμού.
Το εσωκομματικό τέλος
Για την παραίτησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ το 2023 λέει ότι στόχος ήταν η ανανέωση. Δεν απαντά στο γιατί αυτή η απόφαση δεν συνοδεύτηκε από σχέδιο διαδοχής και γιατί οδήγησε το κόμμα σε εσωτερική κατάρρευση. Η ευθύνη για το κενό εξουσίας δεν θίγεται.
Τα κοινωνικά ζητήματα που έμειναν στη σκιά
Η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συνέπεσε με την πιο οξεία φάση του μεταναστευτικού. Η διαχείριση των νησιών, οι συνθήκες στα hotspots και οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών αποτέλεσαν πηγή διαρκούς κριτικής. Στη συνέντευξη, η λέξη «μεταναστευτικό» δεν ακούγεται καν ειδικά σε μια περίοδο όπου έχει επανέλθει στην επικαιρότητα.
Η προσπάθεια του Αλέξη Τσίπρα να δώσει ένα θετικό αποτύπωμα της διακυβέρνησής του, με έμφαση στην έξοδο από τα μνημόνια, αφήνει ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο για το μέλλον, αφήνει όμως και αρκετά κενά.