Οι επαφές Μητσοτάκη–Σίσι και η σημασία του Καΐρου για την ελληνική εξωτερική πολιτική
Η χθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντελφατάχ αλ-Σίσι αποτελεί, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ένα ακόμα κομματι του σταθερού διαύλου επικοινωνίας μεταξύ δύο κρατών που διατηρούν στρατηγική συμμαχία, έχοντας ταυτόχρονα ανοιχτά και ευαίσθητα διμερή ζητήματα. Το Κάιρο αποτελεί για την Αθήνα, σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές, κρίσιμο παράγοντα ισορροπίας στην Ανατολική Μεσόγειο, πυλώνα σταθερότητας σε μια περιοχή ασταθή και ταυτόχρονα πολιτικό συνομιλητή με επιρροή στο αραβικό και αφρικανικό περιβάλλον.
Η επικοινωνία Μητσοτάκη–Σίσι και το ζήτημα της Γάζας
Η πρόταση της Αιγύπτου για εκεχειρία στη Γάζα έχει την πλήρη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης με την Αθήνα να επιδιώκει την ενίσχυση του ανθρωπιστικού σκέλους της εξωτερικής της πολιτικής στηρίζοντας κάθε προσπάθεια του Καΐρου που αποσκοπεί σε αποκλιμάκωση. Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν στην ανάγκη πολιτικής λύσης, ενώ η ελληνική πλευρά ανέδειξε τον σταθερό ρόλο της Αιγύπτου ως μεσολαβητή με την Παλαιστινιακή Αρχή, την ισλαμική κοινή γνώμη και το Ισραήλ.
Είχε προηγηθεί σειρά τηλεφωνικών και δια ζώσης επαφών, με πιο πρόσφατη την επίσκεψη του αιγυπτίου ΥΠΕΞ στην Αθήνα στις αρχές Αυγούστου.
Το ζήτημα της Μονής Σινά
Στο επίκεντρο των ελληνικών ανησυχιών βρίσκεται η Ιερά Μονή Σινά, έχει βρεθεί στο επίκεντρο μέτρα από απόφαση αιγυπτιακού δικαστηρίου που αναγνωρίζει στο κράτος κυριότητα επί του εδάφους. Το ζήτημα έχει σοβαρές προεκτάσεις, καθώς αφορά έναν αυτόνομο θεσμό της Ορθοδοξίας με παγκόσμια ακτινοβολία, ο οποίος λειτουργεί αδιάλειπτα από τον 6ο αιώνα.
Η ελληνική πλευρά επιδιώκει διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος. Οι επαφές που έχουν προηγηθεί με το Κάιρο δείχνουν πολιτική βούληση εκτόνωσης, αλλά όχι ακόμη νομικές εγγυήσεις. Το θέμα συνδέεται με τη βαθύτερη εικόνα της Ελλάδας στον ισλαμικό κόσμο, ενώ επηρεάζει και την «ορατότητα» της Ορθοδοξίας στο διεθνές πεδίο, σε μια εποχή που οι σχέσεις των Χριστιανών με τις μουσουλμανικές κυβερνήσεις επαναπροσδιορίζονται.
Ελληνικός Θαλάσσιος Σχεδιασμός
Η πρόσφατη ανακοίνωση της Ελλάδας για το «Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχέδιο» προκάλεσε αιγυπτιακή αντίδραση, με διπλωματική νότα να κατατίθεται τον Ιούλιο. Το Κάιρο υποστήριξε ότι ορισμένες περιοχές αλληλοεπικαλύπτονται με την αιγυπτιακή υφαλοκρηπίδα. Παρά τη μερικη συμφωνία ΑΟΖ του 2020, δεν έχει επιτευχθεί πλήρης οριοθέτηση, ειδικά προς τα σημεία επαφής με τη Λιβύη και τη Ρόδο.
Η Αθήνα επιδιώκει να διατηρήσει τη στρατηγική αυτή σχέση χωρίς να υποχωρήσει σε ζητήματα αρχών. Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020 αποτέλεσε ορόσημο, αλλά η ανάγκη συνέχισης των διαπραγματεύσεων είναι δεδομένη. Η χρήση του θαλάσσιου χώρου αποκτά επιπλέον βάρος λόγω των ενεργειακών σχεδίων διασύνδεσης, όπως το EuroAfrica Interconnector.
Μεταναστευτική πολιτική
Στο παρασκήνιο των πολιτικών συζητήσεων βρίσκεται και το πρόβλημα της αυξημένης ροής ανηλίκων από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα μέσω Λιβύης. Έλληνες αξιωματούχοι έχουν μεταφέρει στην αιγυπτιακή πλευρά την ανάγκη συντονισμού για τον περιορισμό των δικτύων διακίνησης και την παροχή νόμιμων οδών μετανάστευσης, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο. Ορισμένα περιστατικά, όπως η υπόθεση ασυνόδευτου αιγυπτίου ανηλίκου σε κέντρο κράτησης, έχουν προκαλέσει ανησυχία, ιδίως σε διεθνείς παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η γεωπολιτική αξία της Αιγύπτου για την Ελλάδα
Η Αίγυπτος παραμένει ένας καιριος πυλώνας της ελληνικής στρατηγικής εξισορρόπησης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική κυβέρνηση επενδύει στη σταθερότητα της σχέσης, με άξονες την ενέργεια, την ασφάλεια, τον διαθρησκειακό σεβασμό και τη σταθερή επικοινωνία των δύο ηγετών.
Η διπλωματική γλώσσα είναι προσεκτική. Οι εντάσεις δεν κλιμακώνονται δημοσίως, αλλά η πραγματικότητα παραμένει περίπλοκη. Η Ελλάδα αναγνωρίζει το δικαίωμα της Αιγύπτου να ελέγχει τις εσωτερικές της υποθέσεις, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί σεβασμό σε ιστορικά κεκτημένα που αφορούν το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας , την πνευματική κληρονομιά και τα θεμέλια της διμερούς φιλίας.