Η διαχρονική φιλική στάση του Ντόναλντ Τραμπ για τον Ρώσο πρόεδρο φαίνεται να έχει «ξεθυμάνει»
«Δεν είμαι ευχαριστημένος με τον Πούτιν. Αυτό μπορώ να σας το πω άμεσα”, δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, εκφράζοντας την απογοήτευσή του για τον Ρώσο ηγέτη σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Μας λέει πολλές βλακείες ο Πούτιν … Είναι πολύ καλός όλη την ώρα, αλλά αποδεικνύεται ότι δεν έχει νόημα».
Μπορεί να μην ήταν κάποιο διάγγελμα που αξίζει βραβείο ρητορίας, και με τον Τραμπ τα πάντα είναι ικανά να ανατραπούν εντός λίγων ημερών ή και ωρών, αλλά πιθανώς η ρήξη μεταξύ του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Αμερικανού προέδρου μπορεί να είναι όντως πραγματική.
Αν πράγματι ο Τραμπ άλλαξε την προσέγγισή του προς τον Ρώσο ομόλογό του, θα ήταν μία εξαιρετική «μεταμόρφωση» του Αμερικανού προέδρου από την προηγούμενη εκδοχή του που ασκούσε κριτική στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι -τον είχε ουσιαστικά «πετάξει» από τον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο- και μία δικαίωση για τον Ουκρανό πρόεδρο αλλά και τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Ο μακρύς, μακρύς δρόμος για να αλλάξει η άποψη του Τραμπ
Με τον Τραμπ η ρήξη των σχέσεων με τη Ρωσία είναι απίθανο να είναι πλήρης ή μόνιμη. Πάνω απ’ όλα, η απογοήτευση του Τραμπ από τον Πούτιν μπορεί να μην μεταφραστεί στο είδος της στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης που αναζητούσε η Ουκρανία και η Ευρώπη.
Ήταν μια μακρά διαδικασία με πολλές δύσκολες στιγμές. Τον Φεβρουάριο φαινόταν ότι ολόκληρη η διατλαντική συμμαχία βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης, καθώς ο Τραμπ ξεκίνησε απευθείας συνομιλίες με τον Πούτιν και διέταξε την Ουκρανία να κάνει παραχωρήσεις.
Στις 19 Φεβρουαρίου σε μια ανάρτηση στο κοινωνικό δίκτυο Truth αποκάλεσε τον Ζελένσκι «δικτάτορα» και τον προειδοποίησε ότι ο χρόνος για την Ουκρανία τελείωνε: «Σκεφτείτε το, ένας μετρίως επιτυχημένος κωμικός, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έπεισε τις ΗΠΑ να ξοδέψουν 350 δισεκατομμύρια δολάρια, για να μπουν σε έναν πόλεμο που δεν μπορούσε να κερδηθεί […] Ένας δικτάτορας χωρίς εκλογές, ο Ζελένσκι καλύτερα να κινηθεί γρήγορα, αλλιώς δεν θα του μείνει χώρα».
Μια εβδομάδα αργότερα, στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν σε ένα ψήφισμα που είχε συνταχθεί από την Ευρώπη και καταδίκαζε την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία και υποστήριζε την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας – ψηφίζοντας με τον ίδιο τρόπο με τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και τη Λευκορωσία.
Οι βετεράνοι διπλωμάτες του Ηνωμένου Βασιλείου έμειναν στη συνέχεια συγκλονισμένοι όταν οι ΗΠΑ συνέταξαν και ψήφισαν ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας που ζητούσε τον τερματισμό της σύγκρουσης, αλλά δεν περιείχε καμία κριτική στη Ρωσία. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία απείχαν και οι δύο μετά την άσκηση βέτο στις προσπάθειές τους να τροποποιήσουν τη διατύπωση.
Ο καυγάς που μεταδόθηκε live σε ολόκληρο τον πλανήτη
Αργότερα εκείνη την εβδομάδα ήρθε η έκρηξη μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες με τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, όταν σε συγκλονιστικές και πρωτόγνωρες εικόνες για τη διεθνή διπλωματία, ο Αμερικανός πρόεδρος, μαζί με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, καυγάδησαν δημοσίως με τον Ουκρανό πρόεδρο και έδωσαν πρόωρο τέλος στην διακρατική συνάντηση.
Μετά την επίπονη επίσκεψη στις ΗΠΑ, ακολούθησε ο «εναγκαλισμός» του Ουκρανού ηγέτη στο Λονδίνο από τον Κιρ Στάρμερ και τον βασιλιά Κάρολο. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, επευφημούσε τον Λευκό Οίκο από τη Μόσχα. «Το πώς ο Τραμπ και ο Βανς άσκησαν αυτοσυγκράτηση και δεν γρονθοκόπησαν αυτό το κάθαρμα είναι ένα θαύμα αυτοσυγκράτησης», έγραψε στο Telegram.
Όλο αυτό το διάστημα, ο Αμερικανός διαπραγματευτής Στιβ Γουίτκοφ αποκάλυπτε βαθιά άγνοια για την ιστορία της Ουκρανίας και συμπάθεια προς τους ισχυρισμούς του Πούτιν ότι ο πόλεμος προκλήθηκε από το Κίεβο. Συχνά αναποδογύριζε από την προσπάθεια να κατανοήσει τη ρωσική οπτική γωνία στο να την στηρίζει ανοιχτά.
Ο Γουίτκοφ παρέδωσε επίσης ένα πορτραίτο που είχε παραγγείλει ο Πούτιν και απεικόνιζε έναν ματωμένο Τραμπ, με σφιγμένη γροθιά, μετά την περσινή απόπειρα δολοφονίας. Ο Πούτιν αποκάλυψε ότι είχε προσευχηθεί για τον Τραμπ και στις 14 Ιουνίου θυμήθηκε τα γενέθλια του προέδρου με ένα τηλεφώνημα.
Η άρνηση των προτάσεων εκεχειρίας δημιούργησε ρωγμές
Ωστόσο, στα τέλη Μαρτίου, η απογοήτευση του Τραμπ από τον Πούτιν άρχισε να φαίνεται, καθώς ο Ρώσος ηγέτης αρνήθηκε να δεσμευτεί για την κατάπαυση του πυρός 30 ημερών που είχε προτείνει και που η Ουκρανία είχε γρήγορα αποδεχθεί. Την 1η Απριλίου ο Φινλανδός πρόεδρος, Αλεξάντερ Στουμπ, επέστρεψε από οκτάωρο παιχνίδι γκολφ με τον Τραμπ για να αναφέρει για πρώτη φορά ότι έχανε την υπομονή του με τη Ρωσία.
Παρόλα αυτά, ακόμη και μέχρι τα τέλη Μαΐου ήταν σαφές ότι η διαδικασία της εξάντλησης της υπομονής του Τραμπ ήταν ιδιαίτερα μακρύχρονη. Έπειτα από άκαρπες διπλωματικές συζητήσεις στην Κωνσταντινούπολη, συνεχείς υπεκφυγές σχετικά με την κατάπαυση του πυρός και κλιμακούμενα πλήγματα στην Ουκρανία, ο Τραμπ ξέσπασε την απογοήτευσή του στην Truth Social προειδοποιώντας ότι ο Πούτιν «έπαιζε με τη φωτιά» και δηλώνοντας στο Οβάλ Γραφείο στις 28 Μαΐου ότι θα γνώριζε μέσα σε δύο εβδομάδες αν «ο Πούτιν μας κοροϊδεύει».
Εργαζόμενοι διάσωσης σβήνουν φωτιά σε κατοικία που υπέστη σοβαρές ζημιές από ρωσικό πλήγμα στο Κίεβο της Ουκρανίας. (AP Photo/Evgeniy Maloletka)
AP
Έως και τα μέσα Ιουνίου, όμως, δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη στρατηγική.
Αλλαγή στάσης μετά τον θρίαμβο στις αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ
Ωστόσο, μια συρροή γεγονότων μπορεί να ώθησαν σημαντικά τον Τραμπ τις τελευταίες εβδομάδες. Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στις 25 Ιουνίου ήταν ένα δώρο της Ευρώπης ως ένας θρίαμβος του Τραμπ για τις αμυντικές δαπάνες, που τον έκανε πιο διατεθειμένο να ακούσει τις ανησυχίες της Ευρώπης για την ασφάλεια. «Υπάρχει μια γραμμή μεταξύ κολακείας και αυτοεξευτελισμού, και την περάσαμε ευχαρίστως», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, αποκάλεσε τον Τραμπ «daddy».
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, Ολλανδία, Τετάρτη 25 Ιουνίου 2025. (AP Photo/Geert Vanden Wijngaert)
AP
Με τις θετικές κριτικές να συσσωρεύονται, ο Τραμπ ήταν λιγότερο πρόθυμος να αποσπάσει την προσοχή του με τον Πούτιν. «Θεωρώ τον Πούτιν ένα πρόσωπο που έχει παραπλανηθεί. Στην πραγματικότητα, είμαι πολύ έκπληκτος. Νόμιζα ότι θα είχαμε διευθετήσει αυτόν τον πόλεμο», δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης στη σύνοδο κορυφής, αποκαλύπτοντας ότι ο Πούτιν τηλεφώνησε και προσφέρθηκε να παρέμβει στο Ιράν.
«Του είπα: «Όχι, όχι, βοηθήστε με να πετύχω μια διευθέτηση μαζί σας, με τη Ρωσία«, και νομίζω ότι θα το κάνουμε αυτό».
Η ασυμβίβαστη στάση του Κρεμλίνου και η τηλεφωνική συνομιλία απογοήτευσαν
Αλλά ούτε η επόμενη κλήση μεταξύ των δύο στις 4 Ιουλίου πήγε καλά και φάνηκε ότι ο Πούτιν είχε αποφασίσει ότι θα μπορούσε να αποσπάσει περισσότερα με πόλεμο παρά με το να κρατήσει τον Τραμπ «γλυκό».
Το Κρεμλίνο ήταν ασυμβίβαστο: «Ο πρόεδρός μας είπε ότι η Ρωσία θα πετύχει τους στόχους της, δηλαδή την εξάλειψη των γνωστών βαθύτερων αιτιών που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση», δήλωσε ο Γιούρι Ουσακόφ, στενός σύμβουλος του Ρώσου ηγέτη. «Η Ρωσία δεν θα υποχωρήσει από αυτούς τους στόχους».
Οι θανατηφόρες νυχτερινές ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία (ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Λάμι, δήλωσε ότι η Ρωσία έχει εξαπολύσει 20.000 επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη φέτος) δεν μπορούσαν να μείνουν μακριά από τις οθόνες των ΗΠΑ και, τέλος, ο Τραμπ δεν ήταν ευχαριστημένος όταν την περασμένη εβδομάδα προέκυψε ότι το Πεντάγωνο παρακρατούσε ένα φορτίο όπλων που προοριζόταν για την Ουκρανία και κανείς δεν ενημέρωσε τον Λευκό Οίκο.
Για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας στο Κογκρέσο και στην Ευρώπη, το ζήτημα τώρα είναι ο βαθμός στον οποίο η απογοήτευση του Τραμπ για τη Ρωσία μεταφέρεται σε πρακτική υποστήριξη προς το Κίεβο. Η πραγματική δοκιμασία θα έρθει αν οι συντριπτικές κυρώσεις που κατέθεσε πριν από μήνες ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ λάβουν τελικά το προεδρικό πράσινο φως. Τα μέτρα θα επιβάλλουν δασμούς 500% στις εισαγωγές από κάθε χώρα που αγοράζει ρωσικό ουράνιο, φυσικό αέριο ή πετρέλαιο, με την Ινδία και την Κίνα να πλήττονται περισσότερο.
Ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ στο Καπιτώλιο στην Ουάσιγκτον, Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025. Ο παλαίμαχος πολιτικός έχει προτείνει δασμούς 500% σε χώρες που εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ουράνιο (AP Photo/J. Scott Applewhite).
AP
Ο Πίτερ Μάντελσον, ο πρεσβευτής του Ηνωμένου Βασιλείου στις ΗΠΑ, εργάζεται παρασκηνιακά για να βελτιώσει την πρόταση του Γκράχαμ, ώστε οι προτεινόμενες δευτερεύουσες κυρώσεις να μην πιάσουν στα δίχτυα τους ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Ο Γκράχαμ προτείνει τώρα μια εξαίρεση στο νομοσχέδιό του για να γλιτώσουν οι χώρες που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά έχουν υποστηρίξει την Ουκρανία στον τριετή πόλεμο της. Το νομοσχέδιο δίνει επίσης στον Τραμπ το δικαίωμα να άρει για 180 ημέρες τις κυρώσεις σε χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο ή ουράνιο και, στην αναθεωρημένη μορφή του, προτείνεται μια δεύτερη εξαίρεση 180 ημερών.
«Προχωράμε», δήλωσε ο Γκράχαμ μετά τις αιχμηρές δηλώσεις του Τραμπ κατά του Πούτιν, προσθέτοντας ότι ο Τραμπ «μου είπε ότι είναι ώρα να προχωρήσουμε, οπότε θα προχωρήσουμε».
*Με πληροφορίες από Guardian