Η έκρηξη των ροών από τη Λιβύη συνοδεύεται από ψηφιακή προώθηση διαδρομών με emoji, χάρτες και υποσχέσεις «ασφαλούς ταξιδιού» προς την Ελλάδα
Η νέα γενιά διακινητών παράνομων μεταναστών δεν κρύβεται στα σοκάκια των λιμανιών ούτε περιορίζεται σε υπόγεια κυκλώματα. Αντιθέτως, χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλεία προώθησης, μετατρέποντας το ταξίδι προς την Ευρώπη σε «ψηφιακή εμπειρία», με οδηγίες, emoji και καθησυχαστικά μηνύματα.
Πλατφόρμες όπως το TikTok, και το Telegram κατακλύζονται από βίντεο που περιγράφουν βήμα προς βήμα τη διαδρομή από τη Λιβύη στην Κρήτη ή το Λαύριο. Οι αναρτήσεις περιλαμβάνουν λεπτομερείς χάρτες, συντεταγμένες GPS, φωτογραφίες σκαφών και, κυρίως, μήνυμα: “Είναι εύκολο, δοκίμασέ το κι εσύ”.
Οι διακινητές επενδύουν στο να αποδομήσουν τον φόβο του ταξιδιού. Προβάλλουν εικόνες μεταναστών που φτάνουν με ασφάλεια, φιλοξενούνται σε δομές, τρώνε, κοιμούνται και … ακόμη και χορεύουν. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού κύματος στρατολόγησης, κυρίως σε χώρες όπως το Σουδάν, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν.
Κάθε βίντεο που δείχνει έναν μετανάστη να λέει «έφτασα, είμαι καλά», λειτουργεί ως διαφήμιση. Όσο η Ευρώπη –και ειδικά η Ελλάδα– εμφανίζεται ως χώρος υποδοχής με παροχές, τόσο η ροή θα ενισχύεται. Οι διακινητές δεν υπόσχονται απλώς μετάβαση, αλλά ένα νέο ξεκίνημα με δωρεάν στέγη και φαγητό.
Η απάντηση Πλεύρη: Αντικίνητρα αντί για προνόμια
Ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους ο νέος υπουργός Μετανάστευσης, Θάνος Πλεύρης, προχώρησε σε δηλώσεις που σηματοδοτούν στροφή προς μια πολιτική αποθάρρυνσης και αυστηρότερης διαχείρισης.
«Αν πάρει ένα τηλέφωνο και πει: “μ’ έχουν σε μια δομή, είμαι μια χαρά, παίρνω και χρήμα και χαρτζιλίκι και μετά μπορεί να πάρω και επιδόματα για ενοίκιο, να ενταχθώ όταν πάρω άσυλο”. Προσωπικά, ζήτησα να σταματήσει το πρόγραμμα Helios. Οι μισοί δεν παίρνουν άσυλο κι απ’ αυτούς που δεν παίρνουν άσυλο το 60-70% είναι άντρες 18-30 ετών, ούτε μωρομάνες που ακούγαμε απ’ την αριστερά, είναι άντρες.»
Στο ίδιο πλαίσιο, ανακοίνωσε επανεξέταση όλων των επιδομάτων που δίνονται σε αλλοδαπούς:
«Η Ελλάδα από δω και πέρα θα πάει σε πολιτική δραστικής μείωσης των επιδομάτων. Ήδη έχω δώσει εντολή να επανεξεταστούν όλα.»
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις συνθήκες διαβίωσης εντός των δομών φιλοξενίας:
«Το μενού το οποίο δίνεται είναι ξενοδοχειακό. Δηλαδή στις δομές αυτή τη στιγμή κάποιος έχει τρεις επιλογές γεύματος, τέσσερις φορές κρέας, μια φορά ψάρι. Δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση; Το υπουργείο Μετανάστευσης δεν είναι ξενοδοχείο. Μπήκα παράνομα, έκανα αίτηση ασύλου, κάθομαι, τρώω, κοιμάμαι και παίρνω και επίδομα €75 το μήνα -πέρα από τη σίτισή μου- και αν πάρω άσυλο παίρνω και σπίτι. Κάποιος που θα πάρει άσυλο γιατί να επιδοτείται; Κάποιος που θα πάρει άσυλο να πάει να βρει δουλειά.»
Τέλος, ανακοίνωσε νέο μέτρο για την αντιμετώπιση ψευδών δηλώσεων ηλικίας από ανήλικους:
«Δηλώνουν 15,16,17 ετών. Αν δεν δέχεται τον ιατρικό έλεγχο για επαλήθευση της ηλικίας, θα τεκμαίρεται ενήλικος. Πάμε σε μια πολιτική αντικινήτρων.»
Η Ευρώπη σε ρόλο παρατηρητή
Παρά τις εκκλήσεις για ευρωπαϊκή συνδρομή και κοινή πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καταφέρει να περιορίσει τη ροή. Οι διπλωματικές εντάσεις με τη Λιβύη, αλλά και η έλλειψη ενιαίου μετώπου, καθιστούν την αντιμετώπιση των διακινητών εξαιρετικά δύσκολη.
Τα social media λειτουργούν ως υπερεθνικά δίκτυα διασύνδεσης μεταξύ διακινητών και υποψήφιων μεταναστών, παρακάμπτοντας σύνορα, νόμους και διεθνείς συμφωνίες.
Χιλιάδες αφίξεις σε λίγες ημέρες
Μόνο τις τελευταίες ημέρες, χιλιάδες μετανάστες έχουν αποβιβαστεί στην Κρήτη και τη Γαύδο, αναγκάζοντας τις αρχές να προχωρήσουν σε έκτακτες μεταφορές στην ηπειρωτική Ελλάδα, κυρίως μέσω Λαυρίου και Πειραιά.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: πάνω από 7.300 αφίξεις στην Κρήτη από τις αρχές του 2025, ενώ σε διάστημα λίγων ημερών σημειώθηκαν περισσότερες από 2.000 αφίξεις, γεγονός που ξεπερνά κάθε προηγούμενο.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε τρίμηνη αναστολή επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου για όσους φτάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη διεύρυνση του φαινομένου.
Πολυεπίπεδη απειλή για την Ελλάδα
Η μετατροπή της Κρήτης σε πύλη πρώτης υποδοχής, η ταχεία μετακίνηση πληθυσμών προς την ενδοχώρα καθιστούν το πρόβλημα πολύπλευρο.
Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να επιχειρεί στροφή από τη λογική της διαχείρισης στη λογική της αποτροπής, αλλά το ερώτημα παραμένει: μπορεί να αντιμετωπίσει ένα φαινόμενο που πλέον λειτουργεί με τους μηχανισμούς της παγκόσμιας αγοράς και των κοινωνικών δικτύων;