Η αποκάλυψη του in.gr για τους διαλόγους των πολιτικών αρχηγών κατά τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, μία ημέρα μετά το δημοψήφισμα, ρίχνουν φως σε αθέατες πλευρές της κρίσιμης περιόδου του Ιουλίου του 2015
Φως σε μια από τις κρισιμότερες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας ρίχνει η αποκάλυψη του in.gr που δημοσίευσε χθες αποσπάσματα από τα πρακτικά της σύσκεψης των πολιτικών αρχηγών που πραγματοποιήθηκε μία μόλις ημέρα μετά το δημοψήφισμα του 2015, υπό την προεδρία του τότε ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλου.
Η αποκάλυψη έρχεται λίγες μόνο ημέρες μετά το επίσημο αίτημα που είχε καταθέσει ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προς τον ΠτΔ Κωνσταντίνο Τασούλα, ο οποίος ωστόσο είχε αρνηθεί να τα δημοσιοποιήσει επικαλούμενος το απόρρητο.
Οι διάλογοι που καταγράφονται στο ρεπορτάζ είναι αποκαλυπτικοί και αποτυπώνουν την κρισιμότητα των στιγμών καθώς μετά το ποσοστό-έκπληξη που είχε λάβει το «Όχι» στο δημοψήφισμα, ήταν διάχυτος ο φόβος της εξόδου της Ελλάδας από την ΕΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ρεπορτάζ υπογράφουν οι δημοσιογράφοι Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος, Γιάννης Ορέστης Παπαδημητρίου, Ελένη Στεργίου, Αργυρώ Τσατσούλη και Δημήτρης Τερζής.
Η σύσκεψη ολοκληρώθηκε με την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος το οποίο είχαν συνυπογράψει όλοι οι αρχηγοί των κομμάτων που συμμετείχαν τότε στη σύσκεψη, εξαιρουμένου του Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος μάλιστα, είναι και ο μοναδικός αρχηγός κόμματος που συμμετείχε και παραμένει επικεφαλής του κόμματός του μέχρι και σήμερα.
Η σύσκεψη της 6ης Ιουλίου του 2015 είχε ξεκινήσει στις 10 το πρωί και διήρκεσε περίπου 7 ώρες, ενώ οι τοποθετήσεις και οι διάλογοι μεταξύ των πολιτικών αρχηγών να είναι αιχμηροί και σε στιγμές έντονοι, αποτυπώνοντας την αγωνία όλων των εμπλεκομένων για το μέλλον της χώρας.
Η εισήγηση Τσίπρα
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στην εισήγησή του, ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τόνισε ότι το ερώτημα του δημοψηφίσματος ήταν σαφές. «Ρωτούσε τον ελληνικό λαό εάν εγκρίνει ή απορρίπτει την πρόταση που έθεσαν οι θεσμοί προς την ελληνική κυβέρνηση».
Υπενθυμίζεται ότι η σύσκεψη λάμβανε χώρα με τα capital controls να βρίσκονται ήδη σε εφαρμογή για περίπου μία εβδομάδα έχοντας προκαλέσει μεγάλο πρόβλημα ρευστότητας με τον κ. Τσίπρα να τονίζει ότι υπάρχει ανάγκη η ΕΚΤ να δεχθεί το αίτημα της ΤτΕ και να παρέχει έκτακτη ρευστότητα μέχρι να βρεθεί συμφωνία, «για λόγους ουσιαστικούς, αλλά και για λόγους ανθρωπιστικούς. Διότι η χώρα βρίσκεται μπροστά σε κίνδυνο ανθρωπιστικής κρίσης, εάν η στάση της ΕΚΤ παραμείνει αρνητική».
Γιατί έκανα το δημοψήφισμα
Κατά τη σύσκεψη ο Αλέξης Τσίπρας εξήγησε τους λόγους που τον οδήγησαν στην απόφαση να εξαγγείλει το δημοψήφισμα, αλλά αποκαλύπτει και ότι εξέταζε το ενδεχόμενο να το ανακαλέσει αν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεσμευόντουσαν για ορισμένα ζητήματα έναντι της ελληνικής κυβέρνησης, πράγμα το οποίο δεν έκαναν.
Όπως αναφέρει αυτολεξεί στα πρακτικά ο Αλέξης Τσίπρας:
«Όταν την Κυριακή το βράδυ μετά την απόφαση για δημοψήφισμα έγινε γνωστή η πρόταση Γιουνκέρ, δημοσιοποιήθηκε στο επίσημο site της Κομισιόν, πήρα αμέσως την πρωτοβουλία επαφών μαζί του. Και στη βάση αυτών των επαφών -τα γνωριζει ο ΠτΔ γιατί τον ενημέρωνα ταυτόχρονα, αλλά νομίζω πρέπει να γραφτούν στα πρακτικά- διαμόρφωσα την πρόταση της 30ης Ιουνίου προς το Eurogroup για ένα πρόγραμμα διετές με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, χρέος και βάση το πρόγραμμα Γιουνκέρ με λίγες αλλαγές. Αυτή την πρόταση, την οποία σας καταθέτω τώρα, επιχείρησα να τη διαμορφώσω και τις πρώτες μέρες μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος Δευτέρα και Τρίτη. Την Τρίτη κατέθεσα την πρόταση. Eurogroup απάντησαν ότι θέλουν να τη δουν το βράδυ της Τρίτης. Όρισαν ξανά Eurogroup για την Τετάρτη το μεσημέρι. Και πρέπει να σας πω -αυτό θέλω να καταγραφεί απλά- ότι την Τετάρτη το πρωί είχα μια κρίσιμη επικοινωνία με την Καγκελάριο η οποία μου είπε ότι η άποψή της και η πρότασή της είναι να αποσύρουμε το δημοψήφισμα και να ανοίξει η συζήτηση χωρίς όμως να δεσμευτεί ότι θα υπάρξει κατάληξη, είτε να περιμένουμε τη διαδικασία του δημοψηφίσματος και μετά να ανοίξει η συζήτηση και να δούμε τι θα κάνουμε. Και όπως αντιλαμβάνεστε…
Μεϊμαράκης: Γιατί; Περιμένατε άλλη απάντηση κ. Πρόεδρε εσείς;
Τσίπρας: Προφανώς! Διότι ταυτόχρονα είχα άλλη απάντηση από τον πρόεδρο Ολάντ.
«Το Όχι είναι όχι»
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η στάση που τηρεί ο Αλέξης Τσίπρας στο θέμα του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, το οποίο είχε διεξαχθεί λίγες μόνο ώρες νωρίτερα. Πρόκειται για ένα θέμα για το οποίο ο Αλέξης Τσίπρας έχει δεχθεί σφοδρή κριτική από το σύνολο του πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα από την Αριστερά, ενώ αποτέλεσε εν πολλοίς και την αιτία τουλάχιστον δύο ή τριών διασπάσεων του ΣΥΡΙΖΑ (Βαρουφάκης, Κωνσταντοπούλου, Λαφαζάνης).
Σε ένα μέρος των πρακτικών, ο Αλέξης Τσίπρας λαμβάνει τον λόγο και λέει:
«Έχω την αίσθηση απ’ τις τοποθετήσεις σας ότι αγνοείτε το χθεσινό αποτέλεσμα. Χθες υπήρξε μια ιστορική και γενναία επιλογή του ελληνικού λαού κόντρα σε όλο το παλιό πολιτικό σύστημα – κι αυτό είναι ισχυρό μήνυμα, πρέπει να το καταλάβουμε- κόντρα στο σύνολο του μιντιακού κατεστημένου και κόντρα σχεδόν στο σύνολο της κυρίαρχης στάσης των εταίρων μας στην Ευρώπη που δεν ήταν μια στάση εκβιαστική, ήταν μια στάση τιμωρητική απέναντι στην Ελλάδα. Νομίζω ότι ανεξάρτητα απ’ τις εκτιμήσεις που μπορεί να έχει ο καθένας για το αν ήταν σωστό ή δεν ήταν σωστό, δεν μπορεί να μην λαμβάνουμε υπόψη την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, ένα συντριπτικό αποτέλεσμα, στις συνθήκες μάλιστα που έγινε, με κλειστές τις τράπεζες και με κυρίαρχη μια προπαγάνδα απόλυτη και πρωτοφανή από το σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ. Είναι ένα αποτέλεσμα τομή στη σύγχρονη μεταπολιτευτική ιστορία. Υπ’ αυτή την έννοια, θεωρώ ότι εάν στόχος αυτής της συζήτησης εδώ είναι όχι να βρούμε έναν κοινό τόπο, αλλά να λαθροχειρίσουμε και να μεταρέψουμε το ΟΧΙ σε ΝΑΙ, δε θα με βρείτε σύμφωνο. Το ΌΧΙ είναι ΟΧΙ που αφορά μια μη βιώσιμη συμφωνία. Προφανώς και δεν είναι εντολή ρήξης, αλλά δεν είναι και εντολή “πάση θυσία, ό,τι και να γίνει, θα συμφωνήσουμε”. Αυτό θέλω να το ξεκαθαρίσω».
«Ρωτάτε έναν πρωθυπουργό τι θα κάνει αν η χώρα του δεχτεί επίθεση»
Ενδιαφέρον έχει επίσης η στάση που τηρεί ο Αλέξης Τσίπρας στο θέμα της επιθετικότητας που επεδείκνυαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί εκείνη την περίοδο.
Αλέξης Τσίπρας: Με ρωτάτε: Τι θα κάνεις αν η ΕΚΤ εκτελέσει τη χώρα. Πώς μπορώ να σας απαντήσω σε αυτό το ερώτημα; Αν κάποιος θέλει να εκτελέσει τη χώρα, θα κάνω ό,τι μπορώ να το αποτρέψω, είναι η απάντηση. Και σας ζητώ να κάνουμε ό,τι μπορούμε να το αποτρέψουμε. Τούτο δηλαδή σημαίνει ότι εμείς εδώ και το μήνυμα που θα βγάλουμε, θα παίξει ρόλο στο αν θα αποφασίσει να εκτελέσει η όχι τη χώρα. Αν όμως ρωτάτε έναν Πρωθυπουργό τι θα κάνει αν η χώρα του δεχθεί επίθεση και κινδυνεύει ο λαός του να έχει πρόβλημα επιβίωσης, η απάντηση θα είναι ό,τι περνάει από το χέρι του για να επιβιώσει ο λαός. Αυτή είναι η απάντηση σύμφωνα με όσα είμαι υποχρεωμένος να τηρώ με βάση του Σύνταγμα της χώρας. Και νομίζω αυτή πρέπει να είναι η απάντηση όλων μας. Το μόνο που εγώ μπορώ να σας εγγυηθώ είναι ότι δεν πρόκειται να πάρω αποφάσεις ερήμην σας και ερήμην του ελληνικού λαού. Δεν πρόκειται να πάρω αποφάσεις που θα δημιουργούν τετελεσμένα χωρίς συνεννόηση -το εννοώ αυτό- με τις πολιτικές δυνάμεις και χωρίς ειλικρίνεια απέναντι στον ελληνικό λαό».
Οι διάλογοι Τσίπρα – Μεϊμαράκη
Αίσθηση προκαλούν τα αποσπάσματα των διαλόγων μεταξύ του Αλέξη Τσίπρα και του τότε μεταβατικού προέδρου της ΝΔ Βαγγέλη Μεϊμαράκη, που έφερε στο φως το ρεπορτάζ του in.gr.
Ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ασκώντας κριτική στην απόφαση Τσίπρα να προχωρήσει σε δημοψήφισμα είπε ότι «σκεφτόμουν πάρα πολύ μήπως έπρεπε να εξαντλήσουμε όλα τα όπλα που μας δίνει το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής ώστε να καθυστερήσουμε την κυβέρνηση και την απόφασή της για το δημοψήφισμα και να τη βάλουμε να σκεφτεί ακόμα περισσότερο και με ψυχραιμία, αν έπρεπε να γίνει»
Ωστόσο, αργότερα, ο κ. Μεϊμαράκης φέρεται να λέει ότι «καθυστερήσατε πάρα πολύ με το δημοψήφισμα. Και αυτό έχει κόστος».
Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του ερωτήματος, η κριτική που ασκεί δείχνει ότι μια διαφορετική διατύπωση, η ΝΔ θα μπορούσε να το αποδεχτεί πιο εύκολα.
«Θα μπορούσε στο δημοψήφισμα και θα μας διευκόλυνε όλους, να θέτατε τη δική σας πρόταση ή να θέτατε την πρόταση του Γιουνκέρ, την οποία προσυπογράφετε τώρα, με τις πέντε αλλαγές και αυτήν την πρόταση να την παίρνατε ως πρόταση του ελληνικού λαού. Το ΝΑΙ και το ΟΧΙ δε θα υπήρχε εκεί. Όλοι θα έλεγαν ΝΑΙ στην πρόταση τη δικιά σας», είχε πει ο κ. Μεϊμαράκης.
Μάλιστα σε άλλο σημείο εκφράζει τις ευχές του προς τον Αλέξη Τσίπρα να καταφέρει κάτι καλύτερο σε ό,τι αφορά την αναδιάρθρωση του χρέους σε σχέση με ό,τι κατάφερε η κυβέρνηση Σαμαρά το 2012. «Και η συμφωνία του 2012 περιέχει, Πρόεδρε, το θέμα για τη ρύθμιση του χρέους. Και μακάρι να πάρετε κάτι περισσότερο, μακάρι να πάρετε κάτι καλύτερο. Είμαι δίπλα», λέει στον Αλέξη Τσίπρα. Μάλιστα κάνει σαφή αναφορά στη στάση των δανειστών στο δεύτερο εξάμηνο του 2014 όταν ουσιαστικά η Τρόικα αρνήθηκε να δώσει θετική απάντηση στα όσα πρότεινε η κυβέρνηση Σαμαρά.
«Και ξέρω τι σημαίνει δανειστές και εκβιασμός από τους δανειστές, από τις συνελεύσεις και τις συνεννοήσεις από τις οποίες ήμουν παρών. Και γνωρίζετε -όλοι μας το γνωρίζουμε- ότι ειδικά το τελευταίο εξάμηνο του 2014 ήταν όχι απλώς εκβιαστές. Δεν είναι η ώρα να κάνω τέτοιο απολογισμό, ούτε να σας πω. Όμως εγώ γνωρίζω από πρώτο χέρι πως συμπεριφέρονται…».
Προς το τέλος της συζήτησης ο Αλέξης Τσίπρας θα δείξει κατανόηση στον Βαγγέλη Μεϊμαράκη όταν η συζήτηση πάει στις διαπραγματεύσεις του 2012, με τον μεταβατικό πρόεδρο της ΝΔ να δηλώνει πως το μεγάλο άγχος τότε ήταν μήπως οι δανειστές κλείσουν τις τράπεζες.
«Ξέρω πόσο δύσκολα περάσατε κι εσείς τότε», θα πει ο Αλέξης Τσίπρας.
Μάλιστα υπάρχει και ένας διάλογος Μεϊμαράκη – Τσίπρα, όπου ο Αλέξης Τσίπρας φτάνει στο σημείο να τον ρωτήσει αν ψήφισε και εκείνος, ΌΧΙ.
Μεϊμαράκης: Θεωρώ ότι το ΟΧΙ το οποίο ψηφίστηκε και από πολλούς Νεοδημοκράτες και φίλους μου και γνωστούς μου, ήταν γιατί σας πίστεψαν, όπως κι εγώ, ότι σε 48 ώρες έρχεται η συμφωνία.
Τσίπρας: Κι εσείς με πιστέψατε;
Μεϊμαράκης: Ναι, ναι. Κι εξακολουθώ να το πιστεύω.
Τσίπρας: Ψηφίσατε ΌΧΙ;
Μεϊμαράκης: Δεν ψήφισα ΟΧΙ. Θα σας πω. Εγώ δεν ήθελα καν, όπως σας είπα, να γίνει το δημοψήφισμα. Και θεωρώ ότι ήταν καταστροφικό. Και θεωρώ ότι μας διαιρέσατε με δική σας ευθύνη, στην πιο κρίσιμη ώρα.
Σταύρος Θεοδωράκης: Θα λέγαμε ναι χωρίς δισταγμό αν…
Ενδιαφέρον έχει και η στάση που τήρησαν οι αρχηγοί των άλλων κομμάτων που συμμετείχαν στη σύσκεψη.
Ο Σταύρος Θεοδωράκης, τότε επικεφαλής του κόμματος Ποτάμι, εντοπίζει το βασικό πρόβλημα στον πολιτικό λόγο που εξέφραζαν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, διαχωρίζοντάς τα από τον Αλέξη Τσίπρα.
«Η φράση του είναι χαρακτηριστική: «Ήθελα να πω ότι αν δεν υπήρχε παρελθόν και άκουγα μόνο τη χθεσινοβραδινή δήλωσή του και τις σημερινές του δηλώσεις εδώ, δε θα είχα κανέναν δισταγμό να συνυπογράψω την προσπάθειά του. Δυστυχώς όμως υπάρχει ένα πρόσφατο παρελθόν που δυσκολεύει πάρα πολύ τις αποφάσεις μας», είπε ο πρόεδρος του κόμματος Ποτάμι.
Η ψύχραιμη στάση της Φώφης Γεννηματά
Από την πλευρά της η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά φαίνεται ότι παρά την κριτική που άσκησε στον Αλέξη Τσίπρα για το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος, τήρησε ιδιαίτερα ψύχραιμη στάση, λαμβάνοντας πρωτοβουλίες υπέρ των ελληνικών θέσεων και συμφωνώντας εξ’ αρχής στο να υπάρξει κοινό ανακοινωθέν. Συγκεκριμένα, ενημέρωσε πως είχε στείλει σχετική επιστολή στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης, ενημερώνοντάς τα για τις ελληνικές αξιώσεις και κυρίως την ανάγκη λήψης αναπτυξιακών μέτρων για να πάρει μπροστά η Οικονομία.
«Θεώρώ ότι το δημοψήφισμα με τον τρόπο που τέθηκε ανεξάρτητα από τον χρόνο που τέθηκε, ήταν εντελώς πλασματικό, παραπλανητικό και διχαστικό. Βάλατε στην κρίση του ελληνικού λαού μια πρόταση η οποία δεν υπήρχε. […] Όλοι θέλαμε να υπάρξει η σύμφωνη γνώμη του ελληνικού λαού σε μια τελική πρόταση λίγο πριν τη συμφωνία. Γιατί δεν βάλατε τη δική σας πρόταση προς ψήφιση; Αυτό θα είχε ένα νόημα, θα είχε μια αξία. Κι εκεί θα εξασφαλίζατε πράγματι την ομοψυχία», είχε πει στον Αλέξη Τσίπρα η Φώφη Γεννηματά.
Καμμένος: Ήθελαν να σκοτώσουν την κυβέρνηση της Αριστεράς για πολιτικούς λόγους
Τέλος, ο Πάνος Καμμένος, πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων και συγκυβερνήτης της χώρας καθώς το κόμμα του στήριζε την κυβέρνηση Τσίπρα, έκανε λόγο ουσιαστικά για πολιτικό παιχνίδι σε βάρος της Αριστεράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Είπε συγκεκριμένα: «Πιστεύω ότι αρκετοί από τους συνομιλητές δεν έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική κυβέρνηση. Ήθελαν να σκοτώσουν τη συγκεκριμένη κυβέρνηση για πολιτικούς λόγους που έχουν να κάνουν με τα κόμματά τους. […] Τους ξέρω προσωπικά. Έχουν εκλογές. Όταν έχουν εκλογές, το κύριό τους μέλημα είναι να αποκομίσουν πολιτικά κέρδη. Και πιστεύω ότι η πολιτική την οποία άσκησαν -και πιθανώς θα συνεχίσουν να ασκούν- ήταν μια πολιτική εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης για πολιτικούς λόγους, που έχει όμως θύμα τον ελληνικό λαό. Κι εδώ είναι σημαντικό να πάει ένα μήνυμα από κοινού, όλων των πολιτικών δυνάμεων -ασχέτως με τις διαφορές τις οποίες έχουμε- ότι δεν μπορεί για πολιτικές σκοπιμότητες να χτυπάτε έναν ολόκληρο λαό».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος ήταν και ο μόνος που δεν υπέγραψε το κοινό ανακοινωθέν, ξεκαθάρισε ότι το ΚΚΕ διαφωνεί σε πάγια βάση με την Ευρώπη και τις πολιτικές της, όπως κι εκείνες των ελληνικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένης και της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Αναρωτήθηκε πως μπορεί να υπάρξει «συμφιλίωση» και «εθνική ενότητα», όταν οι ταξικές διαφορές στην κοινωνία είναι εκεί και διαχωρίζουν τους ανθρώπους.
Ο συμβιβαστικός ρόλος του Προκόπη Παυλόπουλου
Από τα πρακτικά και το ρεπορτάζ του in.gr προκύπτει ότι κρίσιμο ρόλο στο να υπάρξει τελικά κοινό ανακοινωθέν, έπαιξε ο τότε ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος λειτούργησε πυροσβεστικά ανάμεσα σε όλες τις πλευρές.
«Για να μπορέσουμε να διευκολύνουμε την επανέναρξη της διαπραγμάτευσης πρέπει να βγει από το συμβούλιο αυτό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων ουδόλως αμφισβήτησε και ουδόλως αμφισβητεί την πορεία της Ελλάδας στην Ευρώπη και την Ευρωζώνη», είπε χαρακτηριστικά.
Συγκεκριμένα ζήτησε από τον Ευάγγελο Μεϊμαράκη που έλεγε ότι διαφωνεί με την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος, να περιμένει να ακούσει το περιεχόμενο του κειμένου. Η στιχομυθία κατέληξε με τους Τσίπρα, Μεϊμαράκη, Γεννηματά και Θεοδωράκη να λένε τη λέξη «συμφωνούμε» και έτσι να ολοκληρώνεται η κρίσιμη σύσκεψη.
Τα τελευταία λόγια του Προκόπη Παυλόπουλου πριν τη λήξη της σύσκεψης είναι ενδεικτικά των κρίσιμων στιγμών: «Να πω ότι σας ευχαριστώ θερμώς όλους σας. Και να σας πω από καρδιάς ότι αισθάνομαι πως μπορώ να κάνω τη δουλειά μου όταν υπάρχουν άνθρωποι σαν κι εσάς τέτοιες κρίσιμες ώρες. Σας το λέω με συγκίνηση και απόλυτη ειλικρίνεια».