Ο διχασμός, η οικογενειακή ιστορία, ο ξεριζωμός και η αναζήτηση κάθαρσης είναι θέματα που πραγματεύεται ο «Όρκος της Ευρώπης» στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
Το έργο πραγματεύεται θέματα όπως ο διχασμός, η οικογενειακή ιστορία, ο ξεριζωμός και η αναζήτηση κάθαρσης, αντλώντας έμπνευση από την αρχαία τραγωδία.
Με το βλέμμα στραμμένο στην παγκόσμια πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, οι συντελεστές της πολυαναμενόμενης παράστασης Ο Όρκος της Ευρώπης, με την υπογραφή του Ουαζντί Μουαουάντ, συναντήθηκαν διαδικτυακά με εκπροσώπους του ελληνικού Τύπου στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε με αφορμή την επερχόμενη παρουσίαση της διεθνούς συμπαραγωγής του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Théâtre National de La Colline, η οποία υλοποιείται με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Το έργο σε ανάθεση του Φεστιβάλ, είναι ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά γεγονότα του φετινού Κύκλου Contemporary Ancients και ανεβαίνει για πρώτη φορά παγκοσμίως 1 και 2 Αυγούστου, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.
Υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του διεθνούς φήμης συγγραφέα και δημιουργού Ουαζντί Μουαουάντ, έξι σημαντικοί ηθοποιοί από διαφορετικές γωνιές του κόσμου – η βραβευμένη Juliette Binoche, η Violette Chauveau, η Δανάη Επιθυμιάδη, η Daria Pisareva, η Leora Rivlin και ο Emmanuel Schwartz – μοιράστηκαν τις σκέψεις και τα βιώματά τους από τη συμμετοχή τους στη δημιουργική διαδικασία. Παρότι η πρόβα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, η συζήτηση αποκάλυψε το βάθος ενός έργου που επιχειρεί να αναμετρηθεί με τη σκοτεινή ρίζα της βίας, αναζητώντας την καταγωγή της στον μυθολογικό πυρήνα της Ευρώπης.
Σκοτεινό οδοιπορικό
Ο Λιβανοκαναδός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός Ουαζντί Μουαουάντ, καλλιτεχνικός διευθυντής τα τελευταία χρόνια του Théâtre National de la Colline, έγινε γνωστός στην Ελλάδα κυρίως ως ο σεναριογράφος του υποψήφιου για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας Μέσα από τις φλόγες (σκην. Denis Villeneuve, 2010), που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Πυρκαγιές (Incendies). Το σκοτεινό αυτό οδοιπορικό στον Λίβανο του εμφυλίου, που ξετυλίγεται μέσα από μια τραυματική οικογενειακή ιστορία, έχει στη ρίζα του μια βαθιά σύνδεση με την αρχαία τραγωδία, η οποία αποτελεί την κυριότερη πηγή έμπνευσης του Μουαουάντ: ο διχασμός στην καρδιά της οικογένειας, η πάλη των δύο φύλων, ο ξεριζωμός, η ολέθρια κληρονομιά της προηγούμενης γενιάς στις επόμενες και η αναζήτηση κάθαρσης είναι θέματα που επανέρχονται στα θεατρικά του έργα, τα περισσότερα σε διάλογο με ήρωες του Αρχαίου Δράματος. Θέατρο πολιτικό σε συνομιλία με τη σύγχρονη ιστορία, εμβαθύνει ταυτόχρονα στον Μύθο επιδιώκοντας να αναδείξει τις αρχετυπικές διαστάσεις της ανθρώπινης περιπέτειας, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου. Από την άλλη, εστιάζει στην αναζήτηση ταυτότητας πέρα από φυλετικά, θρησκευτικά, οικογενειακά όρια, και ο φωτισμός των προσώπων μ’ έναν έντονα λυρικό λόγο προσδιορίζει μια ιδιαίτερα σύγχρονη προσέγγιση, όπως το είδαμε και στο τελευταίο του έργο Όλοι εμείς πουλιά, που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο πέρσι.
Ο Μουαουάντ είχε έρθει στο Ηρώδειο το 2011 με τον κύκλο Γυναίκες, σπονδυλωτή σκηνοθεσία των έργων του Σοφοκλή Αντιγόνη, Ηλέκτρα και Τραχίνιαι, με γαλλοκαναδικό θίασο σε μια διεθνή συμπαραγωγή.
Από τους πλέον ενδιαφέροντες σύγχρονους δραματουργούς διεθνώς, επανέρχεται φέτος στο Φεστιβάλ, πρώτη φορά όμως στην Επίδαυρο, με ένα νέο έργο εμπνευσμένο από αρχαίες ηρωίδες που γράφει με δική μας ανάθεση στο πλαίσιο του Κύκλου Contemporary Ancients. Θα το παρουσιάσει το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου μ’ έναν πολυεθνικό θίασο σε μια πολύγλωσση παράσταση, διεθνή συμπαραγωγή και από τα highlights του καλοκαιριού.
«Όταν έλαβα την πρόταση από την Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου, πλημμύρισαν το μυαλό μου εικόνες: το καλοκαίρι, ο ελληνικός ουρανός, οι φίλοι. Η σκέψη να δημιουργήσω θέατρο σε έναν τόσο ιστορικό χώρο, μαζί με ανθρώπους που αγαπώ, μου φάνηκε σαν ένα καθαρό δώρο — μια πρόταση που δεν μπορούσα να αρνηθώ», θυμάται ο Λιβανοκαναδός δημιουργός Ουαζντί Μουαουάντ, αναφερόμενος στη γέννηση της παράστασης Ο Όρκος της Ευρώπης. «Ο συνδυασμός όλων αυτών — τα συμβολικά, αισθητηριακά και συναισθηματικά στοιχεία κάτω από τον ουρανό της Επιδαύρου — με συγκλονίζει. Η δυνατότητα να δημιουργήσω σε αυτόν τον χώρο είναι μια ανεπανάληπτη ευκαιρία», πρόσθεσε, ενώ μάλιστα η παράσταση συμπίπτει με την ολοκλήρωση της θητείας του στο θέατρο La Colline.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη λέξη «φίλοι»: «Για μένα, όλοι οι ηθοποιοί που συνεργαζόμαστε σ’ αυτή την παράσταση είναι αγαπημένοι φίλοι. Είναι άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες και προέρχονται από ποικίλους πολιτισμούς. Αν δεν είχα αναγκαστεί να φύγω εξόριστος από τη χώρα μου, δεν θα τους είχα γνωρίσει ποτέ. Μέσα από αυτή την απώλεια, όμως, προέκυψε κάτι βαθιά ανθρώπινο: μια μίξη, ένα νέο μωσαϊκό φιλίας — μια νέα οικογένεια από εκείνους που γνωρίζουν τι σημαίνει να χάνεις το έδαφος κάτω από τα πόδια σου και να προσπαθείς να ριζώσεις σε έναν άλλο τόπο».
Η ιστορία του Όρκου της Ευρώπης
Σε ηλικία οκτώ ετών, ένα μικρό κορίτσι γίνεται –άθελα του– μάρτυρας της σφαγής ενός πληθυσμού. Το έγκλημα διαπράττεται από τους δικούς της ανθρώπους και –εν αγνοία της και πέρα από την κατανόησή της– στέκεται συνένοχη. Σχεδόν ογδόντα χρόνια αργότερα, μια έρευνα ξανανοίγει τα τραύματα του παρελθόντος. Αναζητούνται μάρτυρες και οι όποιες σιωπές αμφισβητούνται. Τώρα, καλείται πλέον να μιλήσει. Πώς όμως κάποιος αντικρίζει αυτό που έχει θαφτεί βαθιά μέσα του; Πώς κάποιος αντιμετωπίζει εκείνο που ποτέ δεν κατονομάστηκε;
Ο όρκος της Ευρώπης βουτάει βαθιά μέσα στη μνήμη ενός εγκλήματος, στο άχθος της σιωπής και στον τρόπο με τον οποίο το τραύμα μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά. Με το νέο του έργο που δημιουργείται στην Επίδαυρο, ο Μουαουάντ διευρύνει την εξερεύνησή του πάνω στην κληροδοτημένη βία και σε ένα θέατρο που γίνεται συνάμα τόπος συλλογισμού και ίασης.
Μιλώντας για τη σύλληψη του έργου, ο δημιουργός εξήγησε: «Αυτό που θα ήθελα να πω είναι πως, είτε το δούμε ως μύθο είτε ως παραμορφωμένο είδωλο μιας αληθινής ιστορίας, η αρπαγή της Ευρώπης αποτελεί την πρώτη μεγάλη σφαγή, την αρχική βία. Μια γυναίκα αρπάζεται και μεταφέρεται αλλού, και πάνω σ’ αυτήν την αρπαγή θεμελιώνεται ένας ολόκληρος πολιτισμός. Από αυτή την πράξη ξετυλίγεται ένα νήμα βίας — ένα νήμα που διαχρονικά απλώνεται πάνω στα σώματα των γυναικών. Κι αυτό το νήμα ήθελα να αγγίξω και να μιλήσω γι’ αυτό· όχι μέσα από τη λογική της εξιστόρησης, αλλά μέσω της μετάδοσης μιας εμπειρίας. Γιατί, από γενιά σε γενιά, δεν φτάνει πάντα η αφήγηση — πολλές φορές το μόνο που περνά είναι το τραύμα, η σιωπή του, το άρρητο. Ένα βάρος που κληροδοτείται όχι με λέξεις, αλλά με βλέμματα, σκιές και σώματα που κουβαλούν μνήμη χωρίς να την εκφέρουν.
Αυτή την αίσθηση προσπάθησα να αποτυπώσω στο έργο, και την κουβαλώ μέσα στη διαδικασία της παράστασης. Δεν υπάρχει παραδοσιακή δομή — δεν υπάρχει αρχή, μέση και τέλος — αλλά ένα παζλ, ένα σύνολο εικόνων, φωνών, σιωπών και σπασμένων κομματιών, που μπορούν να κλειδώσουν αναπάντεχα μεταξύ τους. Κάθε σκηνή μπορεί να σταθεί αυτόνομα ή να αναζητήσει τη θέση της μέσα στην αφήγηση, αν τελικά υπάρξει αφήγηση» σχολίασε μιλώντας για την παράσταση.
Με τα λόγια των ηθοποιών
«Για μένα, ο Ουαζντί είναι πολύ κοντά στο πνεύμα του Σοφοκλή» σχολίασε η Juliette Binoche αναφερόμενη στον συγγραφέα και σκηνοθέτη του Όρκου της Ευρώπης. «Δεν μπορώ να αποκαλύψω πολλά, το μόνο που μπορώ να πω είναι πως αυτό που ζούμε είναι ένα μοναδικό ταξίδι. Το έργο συνεχίζει να γράφεται και εμείς, οι ηθοποιοί, είμαστε μέρος αυτής της δημιουργικής ροής, σαν να υφαίνουμε μαζί μια ιστορία που μεγαλώνει και αλλάζει». «Είναι πραγματικά συγκλονιστικό να παίζεις στην Επίδαυρο — έναν τόπο φορτισμένο με ιστορία, μύθους και φως. Ένα ταξίδι που δεν είναι μόνο θεατρικό, αλλά και βαθιά προσωπικό. Είμαστε γεμάτοι χαρά και ευγνωμοσύνη που συμμετέχουμε σε αυτή τη διαδρομή», συμπλήρωσε αναφερόμενη στο Αργολικό Θέατρο.
Ο Emmanuel Schwartz, ερμηνεύει έναν δύσκολο ρόλο, έναν άντρα που έχει δολοφονήσει μια γυναίκα. «Είναι ένας ρόλος που με φέρνει στα άκρα μου αλλά ακόμη στήνουμε τον χαρακτήρα και τις σκηνές. Προσπαθεί να βρει μέσα του την απάντηση γιατί προχώρησε σε αυτή τη φρικτά βίαιη πράξη. Είναι ένα χτίσιμο αργό, επώδυνο, αλλά αναγκαίο» είπε ο Καναδός ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας.
Η Γαλλο-καναδή Violette Chauveau, ερμηνεύει έναν ιδιαίτερο και «ακραίο», όπως τον αποκάλεσε, ρόλο, έναν ρόλο πρόκληση για κάθε ηθοποιό, ο οποίος καλείται στο δικαστήριο για να ερευνήσει το θέμα της σφαγής. Αναφερόμενη στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και το τι σημαίνει για εκείνη σαν ηθοποιός η παρουσία της εκεί, είπε χαρακτηριστικά: «Είναι σαν να συνδέεσαι με τους Έλληνες θεούς!».
Η Daria Pisareva, με καταγωγή από τη Ρωσία και την Ουκρανία, υποδύεται μια διπλωμάτισσα έχει επωμιστεί την ευθύνη της έρευνας σε έναν κόσμο όπου η αλήθεια συχνά θάβεται κάτω από χιλιάδες λέξεις και συμφωνίες. «Μέσα από τις “συναντήσεις” που έχω μαζί της, καταλαβαίνω πόσο μοναχική και δύσκολη είναι η δουλειά της. Το σώμα της, η φωνή της, ακόμα και η κίνησή της στα ψηλοτάκουνα — όλα αυτά λένε μια ιστορία ισχύος, τρωτότητας και αποφασιστικότητας» σημείωσε η ηθοποιός.
Η μόνη Ελληνίδα ηθοποιός της παράστασης, η Δανάη Επιθυμιάδη, υποδύεται τη Μεγάρα, μια γυναίκα βαριά φορτωμένη με το προσωπικό της τραύμα, ένα τραύμα που διαπερνά την ιστορία της ζωής της σαν σκιά αδιόρατη αλλά αδιαπέραστη. «Είναι μεγάλο δώρο να μπορώ να συμμετέχω ενεργά σε αυτό το έργο του Ουαζντί Μουαουάντ» δήλωσε μιλώντας για το ρόλο της στον Όρκο της Ευρώπης.
Η Ισραηλινή ηθοποιός και τραγουδίστρια/τραγουδοποιός Leora Rivlin σχολίασε από τη μεριά της: «Υποδύομαι μια μητέρα που αναγκάζεται να κοιτάξει στα μάτια τον πιο σκοτεινό εαυτό της, τον εαυτό που ξύπνησε μέσα μου σιγά σιγά κατά τη διάρκεια των προβών και πρέπει να πω ότι με διασκέδασε ιδιαίτερα». Ο ρόλος που υποδύεται καλείται να παραστεί ως μάρτυρας στο δικαστήριο αυτής της σφαγής που συνέβη πριν από ογδόντα χρόνια — μια σφαγή που δεν είναι απλώς ιστορία, αλλά ζωντανό τραύμα που διαπερνά γενιές και ψυχές.
Συντελεστές
Κείμενο – Σκηνοθεσία Wajdi Mouawad
Βοηθός σκηνοθέτη Cyril Anrep
Δραματουργία Charlotte Farcet
Σκηνικά Emmanuel Clolus
Σχεδιασμός φωτισμού Laurent Schneegans
Σχεδιασμός ήχου Annabelle Maillard
Μουσική σύνθεση Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης
Κοστούμια Isabelle Flosi
Μακιγιάζ – Κομμώσεις Cécile Kretschmar
Ελληνικοί υπέρτιτλοι Βασίλης Δογάνης
Αγγλικοί υπέρτιτλοι Linda Gaboriau
Παίζουν Juliette Binoche, Violette Chauveau, Δανάη Επιθυμιάδη, Daria Pisareva, Leora Rivlin, Emmanuel Schwartz
Συμμετέχει η Adèle Réto-Lefort
INFO
Ο όρκος της Ευρώπης / Le Serment d’Europe
Ουαζντί Μουαουάντ
1 και 2 Αυγούστου 2025 στις 21:00
Γλώσσα: Γαλλικά
Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Αγορά εισιτηρίων
aefestival.gr και more.com
ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΕΚΔΟΤΗΡΙΑ Πλατεία Συντάγματος (This is Athens Infopoint Δήμου Αθηναίων) Δε-Πα 10:00-18:00
ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ: Δε-Πα 10:00-18:00 +30 2118008181
ΑΜΕΑ: +30 2104834913| Δε-Πα 10:00-17:00