«Επιχείρηση Νάρνια», ονόμασαν οι Ισραηλινοί τη συντονισμένη επίθεση κατά του Ιράν. Πιλότοι εκπαιδευμένοι για χρόνια και υπηρεσίες πληροφοριών δημιούργησαν δίκτυα για την συντονισμένη επίθεση στο Ιράν, η οποία περιελάμβανε ένα τέχνασμα που ονομάζεται «Κόκκινος Γάμος».
Τα μεσάνυχτα της 13ης Ιουνίου, οι στρατηγοί του Ισραήλ συγκεντρώθηκαν σε ένα καταφύγιο κάτω από το αρχηγείο της ισραηλινής αεροπορίας και παρακολούθησαν τα αεροσκάφη να προσγειώνονται στην Τεχεράνη σε μια επιχείρηση που ονόμασαν «Κόκκινος Γάμος». Ώρες αργότερα και 1.600 χιλιόμετρα μακριά, οι κορυφαίοι στρατιωτικοί διοικητές του Ιράν έπεφταν νεκροί σε μια μαζική δολοφονία παρόμοια με τη διάσημη σκηνή γάμου από την εκπομπή «Game of Thrones».
Ο συνδυασμός πληροφοριών και στρατιωτικής ακρίβειας που επέτρεψε την επίθεση εξέπληξε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Αλλά δεν ήταν η μόνη επιτυχία στην αρχή της 12ήμερης εκστρατείας του Ισραήλ. Ένα άλλο βασικό μέρος της αρχικής επίθεσης – που θεωρήθηκε τόσο φανταστικό ακόμη και από τους σχεδιαστές της που ονομάστηκε «Επιχείρηση Νάρνια», από τη φανταστική σειρά τα Χρονικά της Νάρνια του Κλάιβ Λιούις,- σκότωσε με επιτυχία εννέα κορυφαίους Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες σχεδόν ταυτόχρονα στα σπίτια τους στην Τεχεράνη.
Η πραγματοποίηση των επιθέσεων απαιτούσε περίτεχνα τεχνάσματα για να εξασφαλιστεί ο αιφνιδιασμός. Την τελευταία στιγμή, παραλίγο να διαλυθούν. Οι επιχειρήσεις βοήθησαν στην εδραίωση του Ισραήλ ως κυρίαρχης στρατιωτικής δύναμης στην περιοχή, θέτοντας τις βάσεις για αυτό που οι Ισραηλινοί ελπίζουν ότι θα είναι μια δραματική αναδιάταξη των χωρών μακριά από την ιρανική επιρροή και προς πιο φιλικές σχέσεις με το Ισραήλ. Κορυφαίοι Ισραηλινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι αναμένουν από το Ισραήλ να υπογράψει νέες ειρηνευτικές συμφωνίες μετά τη μάχη.
Εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το εάν το Ισραήλ, το οποίο αργότερα βοηθήθηκε από μια μαζική βομβαρδιστική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν από τις ΗΠΑ, έχει πραγματικά επιτύχει τους πολεμικούς του στόχους. Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με τις ζημιές που προκλήθηκαν στις πυρηνικές εγκαταστάσεις και δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί εάν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ μπορούν να εμποδίσουν το Ιράν να ανοικοδομήσει ό,τι έχει καταστραφεί.
Ωστόσο, ακόμη και ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι εξεπλάγησαν από το πώς τα σχέδιά τους, μερικά από τα οποία χρονολογούνται πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, κατάφεραν να υλοποιηθούν. «Όταν αρχίσαμε να σχεδιάζουμε αυτό το πράγμα λεπτομερώς, ήταν πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε ότι αυτό θα λειτουργούσε», δήλωσε ο Υποστράτηγος Οντέντ Μπάσιουκ, επικεφαλής της Διεύθυνσης Ισραηλινών Στρατιωτικών Επιχειρήσεων και βασικός αρχιτέκτονας της επιχείρησης.
Η επιχείρηση ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90
Αυτή η αφήγηση βασίζεται σε συνεντεύξεις με 18 νυν και πρώην Ισραηλινούς και Αμερικανούς αξιωματούχους ασφαλείας. Το Ισραήλ πήρε ένα τεράστιο ρίσκο εξαπολύοντας την επίθεση. Είτε το Ισραήλ θα χτυπούσε τους ανθρώπινους στόχους μονομιάς, είτε θα διασκορπίζονταν. Αν το έκανε, τα αντίποινα του Ιράν θα ήταν πολύ πιο σοβαρά και οι πυρηνικές του φιλοδοξίες άθικτες. Και αν ο Πρόεδρος Τραμπ δεν είχε εμπνευστεί από την πρώιμη επιτυχία του Ισραήλ να βομβαρδίσει ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, δεν είναι σαφές πώς το Ισραήλ θα είχε επιτύχει τον κύριο στόχο της επιχείρησης. Ακόμα και τώρα, το Ιράν έχει πληγεί, αλλά θα μπορούσε να ανακάμψει πιο αποφασισμένο από ποτέ για να κατασκευάσει ένα πυρηνικό όπλο.
Η προέλευση της επιχείρησης χρονολογείται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες εντόπισαν για πρώτη φορά αυτό που θεωρούσαν ως νεοσύστατες ιρανικές προσπάθειες για την κατασκευή ενός προγράμματος πυρηνικών όπλων. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να δημιουργούν ένα εκτεταμένο δίκτυο πρακτόρων εντός του Ιράν για να διευκολύνουν μια εκστρατεία δολιοφθοράς, η οποία περιελάμβανε την πρόκληση εκρήξεων δύο φορές σε μία από τις κύριες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν και τη δολοφονία επιστημόνων.
Αλλά οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι τελικά κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτές οι δραστηριότητες δεν ήταν αρκετές και ότι τελικά θα έπρεπε να καταστρέψουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και το ιρανικό πυρηνικό κέντρο. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Οι τοποθεσίες που θα έπρεπε να χτυπήσει το Ισραήλ απείχαν περισσότερα από 1.600 χλμ από τα σύνορά του.
Οι πιλότοι θα έπρεπε να μάθουν πώς να πετούν σε σχηματισμούς έξι έως δέκα αεροσκαφών γύρω από ένα ιπτάμενο τάνκερ, αναλαμβάνοντας εκ περιτροπής ανεφοδιασμό – πολλές φορές – κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Θα έπρεπε επίσης να μάθουν πώς να τοποθετούν τα αεροπλάνα τους τέλεια έτσι ώστε οι πύραυλοί τους, όταν ρίπτονται, να προσγειώνονται σε απόσταση 15 έως 20 δευτερολέπτων ο ένας από τον άλλον για μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Τέτοια εκπαίδευση δεν ήταν δυνατή σε μια χώρα τόσο μικρή όσο το Ισραήλ, που εκτεινόταν σε απόσταση μόλις 447 χιλιομέτρων από βορρά προς νότο. Το 2008, σε αυτό που ονομάστηκε «Επιχείρηση Ένδοξος Σπαρτιάτης», περισσότερα από 100 ισραηλινά F-15 και F-16 πέταξαν πάνω από 1.000 μίλια προς την Ελλάδα, δοκιμάζοντας την ικανότητά τους να πετάξουν αρκετά μακριά για να χτυπήσουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Τέτοιες ασκήσεις θα γίνονταν πιο συχνές.
Τα επόμενα χρόνια, το Ισραήλ έφτασε αρκετές φορές κοντά στο να εξαπολύσει αεροπορική επίθεση. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου καταψηφίστηκε επανειλημμένα από τους υπουργούς και τους αρχηγούς ασφαλείας του, οι οποίοι φοβήθηκαν μήπως ξεκινήσει πόλεμο με το Ιράν ή εξοργίσει την Ουάσινγκτον, η οποία εκείνη την εποχή προτιμούσε μια διπλωματική προσέγγιση.
Οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί «εγκέφαλοι» συνέχισαν να εξετάζουν το σενάριο επίθεσης, όπως έναν πολυμέτωπος πόλεμος με τους Ιρανούς πληρεξούσιους Χαμάς στη Γάζα και Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Υπήρχε επίσης το αίνιγμα της πτήσης πάνω από τη Συρία, ένα εχθρικό κράτος τότε υπό ιρανική επιρροή.
Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023, το Ισραήλ έχει περάσει τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια αποδεκατίζοντας τη Χαμάς. Έχει επίσης αποδυναμώσει σοβαρά τη Χεζμπολάχ, η υποστήριξη της οποίας είχε βοηθήσει στην ενίσχυση του καθεστώτος της Συρίας. Οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης στη συνέχεια ανέτρεψαν την κυβέρνηση της Συρίας, εγκαθιδρύοντας μια αντιιρανική κυβέρνηση, η οποία άνοιξε τον δρόμο για τα ισραηλινά αεροπλάνα να διασχίσουν τον εναέριο χώρο της χώρας ανεμπόδιστα
Τα ισραηλινά τεχνάσματα
Ο Νετανιάχου και οι στρατιωτικοί σύμβουλοί του έλαβαν την τελική απόφαση στις 9 Ιουνίου να επιτεθούν τέσσερις ημέρες αργότερα, σύμφωνα με έναν Ισραηλινό αξιωματούχο ασφαλείας. Η ομάδα του Νετανιάχου γνώριζε ότι θα έπρεπε να συγκαλύψει τα σχέδιά της για να βεβαιωθεί ότι οι Ιρανοί δεν θα λάμβαναν προληπτικά μέτρα, όπως η διασπορά των επιστημόνων και των στρατιωτικών ηγετών τους.
Το γραφείο του Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι θα έπαιρνε σύντομα άδεια από την εργασία του για ένα Σαββατοκύριακο διακοπών, ακολουθούμενο από τον γάμο του μεγαλύτερου γιου του, Άβνερ, τη Δευτέρα 16 Ιουνίου. Κανένας από τους παρευρισκόμενους -συμπεριλαμβανομένου του Άβνερ ή της συζύγου του Νετανιάχου, Σάρα- δεν γνώριζε ότι ο πρωθυπουργός σχεδίαζε να καθυστερήσει τον γάμο, δήλωσε αργότερα ο πρωθυπουργός. Συνέχισε κανονικά, ώστε να μην ενημερώσει τους Ιρανούς.
Εν τω μεταξύ, Ισραηλινοί αξιωματούχοι διέρρευσαν αναφορές στα μέσα ενημέρωσης που υποδήλωναν μια ρήξη μεταξύ του Νετανιάχου και του προέδρου Τραμπ σχετικά με το αν θα εξαπολύσουν επίθεση. Οι διαρροές περιελάμβαναν λεπτομέρειες μιας τηλεφωνικής κλήσης μεταξύ του Νετανιάχου και του Τραμπ τέσσερις ημέρες πριν από την έναρξη της επιχείρησης, στην οποία ο Τραμπ έλεγε στον Ισραηλινό ηγέτη ότι ήθελε η διπλωματία να ολοκληρώσει τον κύκλο της πριν στραφεί σε στρατιωτικές επιλογές.
Την ημέρα των επιθέσεων, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ και το Ιράν ήταν «αρκετά κοντά σε μια συμφωνία» και ότι δεν ήθελε οι Ισραηλινοί να «μπουν μέσα». Ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωσαν επίσης στους δημοσιογράφους ότι μια επίθεση ήταν επικείμενη, αλλά θα περίμεναν να δουν το τελικό αποτέλεσμα ενός έκτου γύρου πυρηνικών συνομιλιών μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης που έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή. Στην πραγματικότητα, οι στρατηγοί έκαναν ήδη προετοιμασίες της τελευταίας στιγμής για την επίθεση.
Το κλειδί για την απάτη, δήλωσε ένας αξιωματούχος ασφαλείας που ήταν εξοικειωμένος με τον σχεδιασμό της επιχείρησης, ήταν η ιδέα που είχε εμφυτευτεί στο μυαλό των Ιρανών ότι το Ισραήλ δεν θα χτυπούσε χωρίς την άδεια και τη συμμετοχή των ΗΠΑ. Όσο οι ΗΠΑ δεν κινητοποιούσαν τις δυνάμεις τους και συμμετείχαν σε διαπραγματεύσεις, το Ισραήλ θα μπορούσε να απειλήσει να επιτεθεί και ακόμη και να κινητοποιήσει τα στρατεύματά του σε κοινή θέα του Ιράν χωρίς να αποκαλύψει το στοιχείο του αιφνιδιασμού.
Στην πραγματικότητα, καθώς τα ισραηλινά αεροσκάφη απογειώνονταν, ο Τραμπ δημοσίευσε στο Truth Social: «Παραμένουμε αφοσιωμένοι σε μια διπλωματική επίλυση του πυρηνικού ζητήματος του Ιράν!»
Ο «Κόκκινος Γάμος» που ξεκλήρισε τους Ιρανούς επιστήμονες
Ένα βασικό μέρος του τελικού σχεδίου ήταν η μονομιάς εξάλειψη της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν – η προσπάθεια που είναι γνωστή ως «Κόκκινος Γάμος». Η κίνηση αυτή θα απέκλειε οποιαδήποτε άμεσα αντίποινα, ενώ παράλληλα θα κέρδιζε χρόνο για τα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη να καταρρίψουν τους ιρανικούς εκτοξευτές πυραύλων, μειώνοντας έτσι την αναπόφευκτη αντίδραση του Ιράν.
Καθώς όμως πλησίαζε το ισραηλινό αεροσκάφος, εμφανίστηκε ένα πρόβλημα. Η ηγεσία της ιρανικής αεροπορίας ξαφνικά μετακινήθηκε. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι στο καταφύγιό τους άρχισαν να ιδρώνουν. Ήταν πιθανό όλο το σχέδιο να τιναζόταν στον αέρα και οι Ιρανοί να τους είχαν καταλάβει.
Αλλά προς έκπληξη της ισραηλινής ανώτατης διοίκησης, αντί να διασκορπιστούν, οι ηγέτες της ιρανικής αεροπορίας συγκεντρώθηκαν σε ένα μέρος – σφραγίζοντας τη μοίρα τους. Ισραηλινοί πύραυλοι άρχισαν να πετούν.
Εκρήξεις κατέστρεψαν επίσης τα σπίτια των επιστημόνων, σκοτώνοντας εννέα σε σχεδόν ταυτόχρονες επιθέσεις για να τους εμποδίσουν να κρυφτούν. Παρά τις μεγάλες πιθανότητες, η «Επιχείρηση Νάρνια» ήταν επιτυχής.
Οι πύραυλοι στη συνέχεια έπληξαν επίσης σταθμούς ραντάρ, αντιαεροπορικές συστοιχίες και ιρανικούς πυραύλους εδάφους-εδάφους. Σύντομα οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν ότι οι ανθρώπινοι στόχοι, των οποίων τα ονόματα είχαν συλλέξει τον Νοέμβριο, είχαν σχεδόν όλοι σκοτωθεί. Σε περίπου τέσσερις ώρες, η εναρκτήρια επιχείρηση ολοκληρώθηκε.
Τις επόμενες ημέρες, ισραηλινά αεροσκάφη βομβάρδισαν ιρανικές εγκαταστάσεις παραγωγής πυρηνικών και βαλλιστικών πυραύλων και εκτοξευτές, ενώ παράλληλα καταδίωκαν Ιρανούς στρατιωτικούς ηγέτες και πυρηνικούς επιστήμονες. Την Τρίτη κηρύχθηκε κατάπαυση του πυρός.