Ο χρόνος για το Ιράν πλέον δεν είναι σύμμαχος με το καθεστώς των μουλάδων να αναζητά εναγωνίως μια απάντηση στο εντυπωσιακό χτύπημα των ΗΠΑ
Παρά τις έντονες απειλές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και προσωπικά προς τον Ντόναλντ Τραμπ, η Τεχεράνη φαίνεται να διαθέτει περιορισμένα μέσα για να αποτρέψει την αμερικανική εμπλοκή στην ισραηλινή εκστρατεία βομβαρδισμών. Παρόλο που κορυφαίοι Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι αμερικανικά πολεμικά πλοία και βάσεις θα μπουν στο στόχαστρο, μεγάλο μέρος της αποτρεπτικής ισχύος της Ισλαμικής Δημοκρατίας έχει ήδη δεχθεί πλήγματα από ισραηλινές επιδρομές τις τελευταίες ημέρες.
Οι ισραηλινές δυνάμεις επικεντρώθηκαν κυρίως στην καταστροφή εκτοξευτών βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, ωστόσο το Ιράν εξακολουθεί να διατηρεί ένα επικίνδυνο οπλοστάσιο πυραύλων μικρότερου βεληνεκούς καθώς και στόλο μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), ικανά να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες σε περιφερειακούς στόχους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αναμένοντας ενδεχόμενες ενέργειες αντιποίνων, έχουν ήδη διασπείρει τη ναυτική τους παρουσία στην περιοχή και έχουν ενισχύσει την αεράμυνα σε στρατηγικά σημεία, ώστε να καταστούν όσο το δυνατόν πιο δυσπρόσιτοι στόχοι. Παράλληλα, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει διαμηνύσει πως οποιαδήποτε ιρανική απάντηση θα οδηγήσει σε ευρεία εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύρραξη, αφήνοντας ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο στοχοποίησης του ίδιου του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Αποδυναμωμένος ο «άξονας της αντίστασης»
Το δεύτερο μεγάλο όπλο του Ιράν είναι το εκτεταμένο δίκτυο περιφερειακών συμμάχων του —ο αποκαλούμενος «άξονας της αντίστασης»— το οποίο όμως έχει υποστεί σοβαρές απώλειες. Η Χεζμπολάχ, που θεωρείται η ισχυρότερη από τις σιιτικές πολιτοφυλακές, είδε μεγάλο μέρος του πυραυλικού της οπλοστασίου να καταστρέφεται από ισραηλινά μαχητικά την περασμένη χρονιά. Επιπλέον, νέα αεροπορικά πλήγματα τον Απρίλιο φέρεται να έπληξαν σημαντικές αποθήκες όπλων στο νότιο τμήμα της Βηρυτού.
Στο Ιράκ, η Kata’ib Hezbollah, φιλοϊρανική παραστρατιωτική οργάνωση, απείλησε με επιθέσεις κατά αμερικανικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή, με έναν από τους ηγέτες της, τον Αμπού Αλί αλ-Ασκάρι, να προειδοποιεί ότι οι αμερικανικές βάσεις «θα γίνουν κυνηγότοποι για πάπιες». Οι ΗΠΑ διατηρούν στρατιωτική παρουσία σε τουλάχιστον 19 σημεία σε ολόκληρη την περιοχή, εκ των οποίων τα οκτώ είναι μόνιμες εγκαταστάσεις.
Οι Χούτι της Υεμένης, άλλος ένας σύμμαχος της Τεχεράνης, είχαν συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός με την Ουάσιγκτον τον Μάιο. Ωστόσο, έχουν προειδοποιήσει πως οποιαδήποτε συμμετοχή των ΗΠΑ σε επίθεση κατά του Ιράν θα οδηγήσει σε άρση της συμφωνίας και σε νέες επιθέσεις κατά αμερικανικών στόχων στην Ερυθρά Θάλασσα — πρακτική που έχουν ήδη δοκιμάσει στο παρελθόν, με περιορισμένη όμως επιτυχία.
Η πιθανή ενεργοποίηση οποιασδήποτε από αυτές τις πολιτοφυλακές θεωρείται βέβαιο πως θα προκαλέσει άμεση και καταστροφική αντίδραση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν λάβει σχετικές προφυλάξεις εδώ και μήνες, καθώς προετοιμάζονταν για την ισραηλινή επίθεση.
Το χαρτί του Ορμούζ και ο κίνδυνος αυτοκαταστροφής
Ένα ακόμη όπλο στα χέρια της Τεχεράνης είναι η ικανότητα να απειλήσει —ή να προκαλέσει— διαταραχή στη διεθνή ναυσιπλοΐα. Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η στρατηγική πύλη του Στενού του Ορμούζ, από την οποία διέρχεται σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πετρελαϊκού εμπορίου και μεγάλος όγκος υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Η πιθανότητα να κλείσει το Ιράν το στενό έχει επανέλθει τις τελευταίες ημέρες στη δημόσια ρητορική των σκληροπυρηνικών πολιτικών στην Τεχεράνη. Μια τέτοια ενέργεια θα είχε άμεσο πληθωριστικό αντίκτυπο στις ΗΠΑ, ανεβάζοντας την τιμή του πετρελαίου — ένα πολιτικό πλήγμα για τον Τραμπ ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους.
Ωστόσο, το μέτρο αυτό ενέχει και σοβαρούς κινδύνους για το ίδιο το Ιράν, καθώς από την ίδια θαλάσσια δίοδο εξαρτάται και η ιρανική εξαγωγή πετρελαίου. Το κλείσιμο του Ορμούζ θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει την ένοπλη αντίδραση αραβικών χωρών του Κόλπου, οι οποίες, αν και ασκούν κριτική στο Ισραήλ, δεν θα διστάσουν να εμπλακούν για την προάσπιση των δικών τους συμφερόντων.
Η σιωπηλή εκδίκηση παραμένει στο τραπέζι
Υπό τον κίνδυνο μιας γενικευμένης ανάφλεξης και πλήρους πολεμικής σύρραξης με τις ΗΠΑ, η Τεχεράνη ενδέχεται να επιλέξει τη στρατηγική της καθυστέρησης, όπως έχει πράξει και στο παρελθόν. Η προειδοποίηση του Ιρανού ΥΠΕΞ Σεΐντ Αμπάς Αραγκί ότι «η απόφαση του Τραμπ θα έχει αιώνιες συνέπειες» αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για στοχευμένα, μακροπρόθεσμα αντίποινα, πιθανόν σε χρόνο και τόπο της επιλογής της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Σε κάθε περίπτωση, το γεωπολιτικό τοπίο στη Μέση Ανατολή εισέρχεται σε μια νέα φάση έντασης, όπου οι πράξεις και οι αντιδράσεις αποκτούν στρατηγικό βάρος με παγκόσμιες επιπτώσεις.
*Με πληροφορίες από τον Guardian