Το Ισραήλ επιτίθεται στο Φόρντοο: Με περίπου 2.000 λειτουργικούς φυγοκεντρωτές, η μονάδα εμπλουτισμού παράγει ουράνιο εμπλουτισμένο σε ποσοστό 60% — ένα μικρό βήμα μακριά από τον εμπλουτισμό 90% που απαιτείται για την κατασκευή όπλων — γεγονός που αποτελεί αιτία ανησυχίας για το Ισραήλ.
Καθώς η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ εισέρχεται στην όγδοη ημέρα, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας στο Φόρντοου – όπου βρίσκονται οι πιο προηγμένοι φυγοκεντρωτές της – και στο αν οι ΗΠΑ θα εμπλακούν άμεσα για να την καταστρέψουν.
Με περίπου 2.000 φυγοκεντρωτές σε λειτουργία, η εγκατάσταση εμπλουτισμού παράγει ουράνιο εμπλουτισμένο σε ποσοστό 60% — ένα βήμα μακριά από τον εμπλουτισμό 90% που απαιτείται για την κατασκευή όπλων.
Αυτό που ξεχωρίζει αυτή την εγκατάσταση, που βρίσκεται περίπου 95 χλμ νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Τεχεράνη, από τις άλλες εγκαταστάσεις που υπέστησαν ζημιές από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου, είναι ότι είναι χτισμένη στην πλαγιά ενός βουνού και βρίσκεται σε βάθος περίπου 260 έως 300 ποδιών, γεγονός που την καθιστά απρόσβλητη από αεροπορικές επιθέσεις. Αρκετές εγκαταστάσεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ στις 12 Ιουνίου και τις επόμενες ημέρες, ωστόσο το Φόρντοου παραμένει άθικτο.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τακτικές αεροπορικές επιθέσεις μπορούν να προκαλέσουν ζημιές στην επιφάνεια, καθιστώντας την προσωρινά μη λειτουργική, αλλά για να καταστραφούν οι σειρές των φυγοκεντρικών μηχανών και τα αποθέματα ουρανίου που βρίσκονται στην εγκατάσταση, θα χρειαστεί η άμεση συμμετοχή των ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν την κεφαλή που μπορεί να την καταστρέψει – το GBU-57 A/B Massive Ordnance Penetrator, ένα «bunker buster» βάρους 30.000 λιβρών, το οποίο μπορεί να διαπεράσει 200 πόδια γης ή σκυροδέματος πριν εκραγεί.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ διαθέτουν την πλατφόρμα εκτόξευσης ικανή να χρησιμοποιήσει το βλήμα – το στέλθ βομβαρδιστικό B-2 Spirit.
Τι είναι το Fordow
Η κατασκευή του εργοστασίου εμπλουτισμού καυσίμων Fordow ξεκίνησε το δεύτερο εξάμηνο του 2007, σύμφωνα με την Τεχεράνη, και τέθηκε σε λειτουργία το 2009 — την ίδια χρονιά που οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες αποκάλυψαν την ύπαρξη της εγκατάστασης στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), με αποτέλεσμα το Ιράν να την αναγνωρίσει δημοσίως.
Το 2009, σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, οι υπηρεσίες πληροφοριών αποκάλυψαν ότι το Ιράν προσπαθούσε να εγκαταστήσει 3.000 φυγοκεντρικούς διαχωριστές στην εγκατάσταση.
Δύο χρόνια αργότερα, ο τότε γενικός διευθυντής της Διεθνούς Ατομικής Ενέργειας, Γιούκια Αμάνο, ανέφερε ότι το Ιράν είχε «εγκαταστήσει φυγοκεντρικούς διαχωριστές στο Φόρντοο με τον δηλωμένο στόχο» της παραγωγής ουρανίου εμπλουτισμένου έως και 20%. Τον επόμενο χρόνο, η πυρηνική εποπτική αρχή ανέφερε ότι το Ιράν είχε τριπλασιάσει τη μηνιαία παραγωγή ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 20% στο Φόρντοο.
Οι επιθεωρήσεις του ΟΗΕ το 2012 αποκάλυψαν την ύπαρξη τούνελ με παχιά τοιχώματα και ανθεκτικές σε εκρήξεις πόρτες, με ορισμένα καταφύγια προστατευμένα από 300 πόδια βράχου, σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post.
Το Ιράν συμφώνησε να αναστείλει τον εμπλουτισμό στο Φόρντοου και να μετατρέψει την εγκατάσταση σε ερευνητικό κέντρο μετά την υπογραφή του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) το 2015, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα.
Ωστόσο, μετά τη ρήξη μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον το 2018, λόγω της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη συμφωνία από την κυβέρνηση Τραμπ και της επιβολής κυρώσεων στην Τεχεράνη για το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων της, οι δραστηριότητες εμπλουτισμού ουρανίου ξανάρχισαν στην εγκατάσταση. Η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα προορίζεται για ειρηνικούς σκοπούς.
Κατά τη διάρκεια μιας αιφνιδιαστικής επιθεώρησης του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας το 2023, οι επιθεωρητές βρήκαν σωματίδια ουρανίου καθαρισμένου σε ποσοστό 83,7%, το οποίο είναι κοντά στο επίπεδο που απαιτείται για την κατασκευή όπλων. Η πυρηνική εποπτική αρχή ανέφερε επίσης ότι το Ιράν είχε συνδέσει δύο σειρές φυγοκεντρικών μηχανών που του επέτρεπαν να καθαρίσει ουράνιο σε ποσοστό 60%.
Ένα δημοσίευμα του Reuters ανέφερε ότι κατά το τελευταίο τρίμηνο παρήχθησαν 166,6 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου έως και 60%, το οποίο, εάν εμπλουτιστεί περαιτέρω, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή περίπου τεσσάρων πυρηνικών όπλων, σύμφωνα με τα κριτήρια της ΔΟΑΕ. Ωστόσο, ο γενικός διευθυντής της πυρηνικής εποπτικής αρχής του ΟΗΕ, Ραφαέλ Γκρόσι, δήλωσε την Πέμπτη στο Sky News ότι δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι το Ιράν κατασκευάζει πυρηνικό όπλο. Την ίδια ημέρα, το Ισραήλ χτύπησε τον υπό κατασκευή ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέος νερού Khondab.
«Δεν θα γίνουν συνομιλίες υπό πυρά»,
Αφού το Διοικητικό Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) δήλωσε ότι το Ιράν παραβίασε τις διατάξεις της συμφωνίας για τα πυρηνικά μέτρα ασφαλείας, η Τεχεράνη δήλωσε ότι θα συνεχίσει το πρόγραμμά της και θα κατασκευάσει άλλη μια εγκατάσταση με πιο προηγμένους φυγοκεντρωτές. Η ΔΟΑΕ δημοσίευσε επίσης μια έκθεση στην οποία αναφέρεται ότι το Ιράν διεξήγαγε «μυστικές πυρηνικές δραστηριότητες» σε τρεις τοποθεσίες, κατά παράβαση των διατάξεων της JCPOA, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κυρώσεις από τους ευρωπαίους εταίρους της συμφωνίας.
Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της ΔΟΑΕ, το Ισραήλ, το οποίο είναι επιφυλακτικό ως προς τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης, εξαπέλυσε την περασμένη εβδομάδα «προληπτικές» επιθέσεις κατά των πυρηνικών και στρατιωτικών υποδομών της, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Rising Lion», στοχεύοντας εγκαταστάσεις και σκοτώνοντας βασικά στελέχη του στρατιωτικού και πυρηνικού της προγράμματος.
Σύμφωνα με το Reuters, χτυπήθηκε επίσης το Νατάνζ, η κύρια εγκατάσταση εμπλουτισμού του καθεστώτος με πάνω από 13.500 φυγοκεντρικούς διαχωριστές σε λειτουργία. Η πιλοτική μονάδα εμπλουτισμού καυσίμων (PFEP) της εγκατάστασης στεγάζει 164 προηγμένους φυγοκεντρικούς διαχωριστές που μπορούν να εμπλουτίσουν ουράνιο έως και 60%.
Έκτοτε, οι δύο χώρες έχουν ανταλλάξει πυραύλους και drones. Το Ισραήλ έχει χτυπήσει βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Νατάνζ, την Ισφαχάν, το Αράκ και την Τεχεράνη. και εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην πρωτεύουσα Τεχεράνη και στο Νότιο Παρς. Προκάλεσε επίσης ζημιές στους εκτοξευτές επιφανείας-επιφανείας και στα αεροδρόμια του ισλαμικού καθεστώτος. Από την πλευρά του, το Ιράν χτύπησε το νοσοκομειακό συγκρότημα Σορόκα στο νότιο Ισραήλ και το Ινστιτούτο Επιστημών Βάιζμαν.
Ο αριθμός των νεκρών στο Ιράν έχει ξεπεράσει τους 220, σύμφωνα με έκθεση του BBC, ενώ 24 έχουν σκοτωθεί στο Ισραήλ.