Γιατί η παύση δύο εβδομάδων του Τραμπ να «χτυπήσει» το Ιράν έχει νόημα και γιατί μπορεί να μην λειτουργήσει. Το CNN εξηγεί τους παράγοντες πίσω από την απόφασή του και αποκωδικοποιεί τη συνέχεια
Ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε…να μην αποφασίσει αν θα συμμετάσχει στην επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν για δύο εβδομάδες. Αλλά δεν είναι απαραίτητα ένδειξη αδυναμίας όταν ένας αρχηγός αποφασίζει να αφιερώσει χρόνο σε θέματα ζωής και θανάτου. Όλοι θα ήθελαν μια διπλωματική λύση για την εκτόνωση της κρίσης.
«Και η διπλωματία με μια συγκεκριμένη προθεσμία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική», λέει ο Μπρετ ΜακΓκερκ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου και του Υπουργείου Εξωτερικών, στο CNN. «Εάν αυτή είναι μια συγκεκριμένη προθεσμία, και μέχρι το τέλος των δύο εβδομάδων είτε χρειαζόμαστε μια διπλωματική λύση… είτε ο πρόεδρος είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει βία… αυτός μπορεί να είναι ένας πολύ αποτελεσματικός συνδυασμός».
Το ιστορικό απρόβλεπτης συμπεριφοράς του Τραμπ ωστόσο θέτει υπό αμφισβήτηση το αν θα αξιοποιήσει το περιθώριο ελιγμών που έχει δημιουργήσει. Και στις δύο προεδρίες του, ο Τραμπ συχνά επέβαλε στον εαυτό του προθεσμίες δύο εβδομάδων για δράση σε ακανθώδη ζητήματα – συμπεριλαμβανομένων των υποδομών, των εμπορικών συμφωνιών και των κυρώσεων κατά της Ρωσίας – και στη συνέχεια δεν έκανε τίποτα.
Αυτό συνάδει με την χαρακτηριστική στρατηγική ζωής του να αναβάλλει διαρκώς τις αποφάσεις – είτε για προσωπικές οικονομικές κρίσεις, νομικές απειλές είτε για τις δύσκολες αποφάσεις που καταλήγουν στο γραφείο του Οβάλ Γραφείου. Μέχρι την Πέμπτη, όλα τα σημάδια που έφθαναν από τον Λευκό Οίκο μαρτυρούσαν ότι ο Τραμπ ήταν κοντά στο να διατάξει επιθέσεις στο υπόγειο πυρηνικό εργοστάσιο του Ιράν στο Φόρντο – παρά τον κίνδυνο ότι θα μπορούσε να σύρει έτσι τις ΗΠΑ σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Αλλά αφού εξέτασε τις επιλογές επίθεσης, προς το παρόν αποσύρθηκε.
Το σύνδρομο «ΤΑCO»
Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για να γεμίσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με επικριτές του Τραμπ που έκαναν λόγο για το σύνδρομο TACO («Ο Τραμπ πάντα δειλιάζει, Trump always chickens out»). Αλλά ο Τραμπ, για πρώτη φορά, λειτουργεί στον πραγματικό κόσμο και όχι στον διαδικτυακό. Κανείς δεν ξέρει τι θα συνέβαινε αν οι ΗΠΑ βομβάρδιζαν το Ιράν. Οι ζωές του στρατιωτικού προσωπικού των ΗΠΑ θα ήταν σε κίνδυνο. Και τα γεωπολιτικά κύματα θα μπορούσαν να προκαλέσουν έναν περιφερειακό πόλεμο, έναν ιρανικό εμφύλιο πόλεμο ή ένα κύμα αντιποίνων από την Τεχεράνη.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συνομιλεί με δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο, την Τετάρτη 18 Ιουνίου 2025, στην Ουάσιγκτον.
AP
Ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος πρόεδρος που διστάζει σχετικά με την έναρξη νέας στρατιωτικής δράσης στη Μέση Ανατολή, καθώς η σκοτεινή σκιά του πολέμου στο Ιράκ εξακολουθεί να στοιχειώνει την πολιτική των ΗΠΑ.
Θα γίνουν συγκρίσεις με την απόφαση του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να μην βομβαρδίσει τη Συρία για να επιβάλει μια «κόκκινη γραμμή» σχετικά με τη χρήση χημικών όπλων το 2013, την οποία πολλοί αναλυτές θεωρούν πλέον λάθος. Ο Ομπάμα δίστασε επειδή δεν μπορούσε να είναι σίγουρος για το τι θα συνέβαινε την επόμενη ημέρα. Μερικές φορές, η απόφαση ενός προέδρου να μην διεξάγει πόλεμο – όταν πολλά ενδιαφερόμενα μέρη ζητούν δράση – μπορεί να είναι τόσο θαρραλέα όσο η διαταγή επιθέσεων.
Πώς θα αξιοποιήσει ο Τραμπ τις δύο εβδομάδες
Ο Τραμπ παλεύει με το σοβαρότερο δίλημμα εθνικής ασφάλειας και στις δύο προεδρίες του. Έχει υποσχεθεί ότι το Ιράν, το οποίο έχει απειλήσει να εξαλείψει το Ισραήλ από τον χάρτη και θεωρεί τις ΗΠΑ ως τον «Μεγάλο Σατανά», δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνική βόμβα. Έτσι, με παύση δύο εβδομάδων ή όχι, μπορεί να καταλήξει χωρίς άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία. Αυτή είναι μια απόφαση που δεν έχει αντιμετωπίσει ο Τραμπ ως πρόεδρος.
Είναι άλλο πράγμα να ξεκινάς έναν εμπορικό πόλεμο την Τρίτη και να τον εκτονώνεις την Τετάρτη. Κι άλλο να αποστέλλεις αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2 με τις βόμβες τους να καταστρέφουν καταφύγια σε μια αποστολή να καταστρέψουν το Φόρντο, δεν υπάρχει επιστροφή. Η καθυστέρηση του δίνει χρόνο. Το ερώτημα είναι αν θα τον χρησιμοποιήσει.
Αρχικά, ο πρόεδρος έχει αποκαταστήσει τη δική του ικανότητα να ελέγχει το χρονοδιάγραμμα για την δράση των ΗΠΑ. Συχνά αυτή την εβδομάδα φαινόταν σαν να τον ωθούσε να συμμετάσχει στη σύγκρουση ο ρυθμός της επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν. Η στρατηγική πραγματικότητα εδώ είναι ότι το Ισραήλ ξεκίνησε μια σύγκρουση – μετά από μια αξιολόγηση των δικών του κρίσιμων συμφερόντων – την οποία δεν θα μπορούσε να τερματίσει πλήρως μόνο του. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την ικανότητα να στείλουν βόμβες βαθιά στο βουνό που προστατεύει το εργοστάσιο εμπλουτισμού Φόρντο
To πυρηνικό εργοστάσιο του Φορντό
Maxar Technologies
Ο πρόεδρος δικαιολόγησε την παύση του με την ανάγκη να δώσει στη διπλωματία μια τελευταία προσπάθεια. «Με βάση το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική πιθανότητα διαπραγματεύσεων που μπορεί να λάβουν χώρα ή όχι με το Ιράν στο εγγύς μέλλον, θα πάρω την απόφασή μου για το αν θα προχωρήσω ή όχι μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες», δήλωσε σε δήλωση που διαβάστηκε σε δημοσιογράφου. Η πολιτική ικανότητα του Τραμπ σχετικά με τις αποτυχημένες συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν ήταν επιδέξια, επομένως οι σημαντικές εξελίξεις φαίνονται απίθανες.
Αλλά πιθανές νέες συνομιλίες μεταξύ του απεσταλμένου του Στιβ Γουίτκοφ και Ιρανών αξιωματούχων θα μπορούσαν να δοκιμάσουν εάν έξι ημέρες αδιάκοπων ισραηλινών βομβαρδισμών έχουν μετατοπίσει τους υπολογισμούς μεταξύ των ηγετών του Ιράν. Θα σκεφτόταν τώρα η ηγεσία, για παράδειγμα, μια προηγουμένως δυσάρεστη απόφαση να εγκαταλείψει επαληθεύσιμα το πυρηνικό της πρόγραμμα και το δικαίωμα εμπλουτισμού ουρανίου με αντάλλαγμα μια ευκαιρία επιβίωσης για το καθεστώς;
Τι μπορεί να διδάξει ο JFK τον Τραμπ
Ο Τραμπ πιθανότατα πρέπει να αλλάξει την ασυμβίβαστη προσέγγισή του στις συνομιλίες. Μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα ενός επιφανούς προκατόχου του. Σε μια ομιλία στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο μόλις πέντε μήνες πριν από τη δολοφονία του, ο Πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι αναλογίστηκε τα μαθήματα που άντλησε από την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962. «Πάνω απ ‘όλα, ενώ υπερασπίζονται τα ζωτικά μας συμφέροντα, οι πυρηνικές δυνάμεις πρέπει να αποτρέψουν εκείνες τις αντιπαραθέσεις που φέρνουν έναν αντίπαλο σε μια επιλογή είτε μιας ταπεινωτικής υποχώρησης είτε ενός πυρηνικού πολέμου», είπε ο Κένεντι.
Η κατάσταση του Τραμπ με το Ιράν δεν είναι εντελώς ανάλογη, επειδή η Τεχεράνη πιστεύεται ότι δεν διαθέτει ακόμη πυρηνικά όπλα. Αλλά η αρχή είναι η ίδια: Για να λειτουργήσει η διπλωματία, ο Τραμπ θα πρέπει να προσφέρει στο Ιράν έναν τρόπο να σώσει το κύρος του. Μέχρι στιγμής, έχει κάνει το αντίθετο, απαιτώντας «άνευ όρων παράδοση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για ένα καθεστώς που βασίζεται στη λεγόμενη αντίθεσή του στις δεκαετίες αμερικανικού ιμπεριαλισμού και κυριαρχίας, αυτή είναι μια αδύνατη συνθήκη.
H επίθεση στο νοσοκομείο του Μπερ Σεβά
AP
Ο Καρίμ Σαντζαντπούρ, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace, υποστήριξε ότι οι συνθήκες που ιστορικά προκάλεσαν ιρανικές παραχωρήσεις θα μπορούσαν να αρχίζουν να εμφανίζονται. Προσδιόρισε τρεις τέτοιους παράγοντες – το Ιράν αντιλαμβάνεται ότι αντιμετωπίζει υπαρξιακή οικονομική πίεση, μια αξιόπιστη στρατιωτική απειλή και διπλωματική απομόνωση. Αλλά ο Σαντζαντπούρ είπε ότι χρειαζόταν ένα τέταρτο έναυσμα για πρόοδο – «μια διπλωματική έξοδος που θα σώσει το κύρος του».
«Η προσφορά που τους δόθηκε ήταν η “άνευ όρων παράδοση”. Αυτό απαίτησε ο πρόεδρος Τραμπ. Και οι περισσότεροι δικτάτορες δεν είναι διατεθειμένοι να δεχτούν την προσφορά της άνευ όρων παράδοσης», είπε ο Σαντζαντπούρ. Πρόσθεσε: «Νομίζω ότι πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά να το συσκευάσουμε λίγο διαφορετικά, ώστε να υπάρχει μια σκάλα από την οποία θα κατέβουν».
Οι επόμενες κινήσεις του Ιράν θα μπορούσαν επίσης να επηρεαστούν από τις αντιλήψεις του για την πραγματική πρόθεση του Τραμπ. Οι συχνές και πολλαπλές υποχωρήσεις του προέδρου – για παράδειγμα σχετικά με τον εμπορικό του πόλεμο και για την απροθυμία του να ασκήσει οποιαδήποτε πίεση στη Ρωσία για την Ουκρανία – εγείρουν αμφιβολίες για την αξιοπιστία του.
Τι θα κάνει στη συνέχεια το Ισραήλ;
Ένα πιθανό σενάριο είναι ο Νετανιάχου να χρησιμοποιήσει τις επόμενες δύο εβδομάδες για να εξετάσει επιλογές που μπορεί να έχει το Ισραήλ για να απενεργοποιήσει μόνο του το Φόρντο και άλλες εγκαταστάσεις. Μία από τις λίγες πιθανότητες είναι μια τολμηρή επιδρομή κομάντο. Αυτό θα ήταν ένα τεράστιο ρίσκο με αβέβαιες πιθανότητες επιτυχίας. Και δεν είναι σαφές εάν το Ισραήλ από μόνο του διαθέτει την ικανότητα έρευνας και διάσωσης που θα μπορούσαν να του επιτρέψουν να πραγματοποιήσει μια τέτοια επιχείρηση.
«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δώσουν μια ευκαιρία στις διαπραγματεύσεις, θα περιμένουν οι Ισραηλινοί;» δήλωσε ο Σεθ Τζόουνς, πρώην σύμβουλος του διοικητή των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, στην Έριν Μπερνέτ του CNN την Πέμπτη. «Δεν αποκλείεται… να αποφασίσουν ότι πρέπει να διεξάγουν αυτήν την επιχείρηση στο Φόρντο και να μην περιμένουν».
Το σκεπτικό της απόφασης Τραμπ
Αυτό μπορεί να υποδηλώνει έναν άλλο λόγο για την παύση του Τραμπ. Ίσως ελπίζει ότι τα γεγονότα των επόμενων δύο εβδομάδων θα τον γλιτώσουν από την ανάγκη να λάβει μια μοιραία απόφαση.
Μια παύση δύο εβδομάδων όμως μπορεί επίσης να δώσει στον πρόεδρο χρόνο για δύο άλλες προτεραιότητες – να προωθήσει αυτό που μπορεί να είναι μια αντιδημοφιλής επιλογή για στρατιωτική δράση στο εσωτερικό – και να παρατάξει πλήρως τα αμερικανικά στρατεύματα για μια επίθεση και τυχόν ιρανικά αντίποινα.
Η προοπτική των αμερικανικών επιθέσεων προκάλεσε αναταραχή στην πολιτική βάση του προέδρου, καθώς η υπόσχεσή του να αποφύγει οποιονδήποτε άλλο πόλεμο στη Μέση Ανατολή ήταν πάντα ελκυστική για μεγάλη μερίδα πιστών. Ένας από τους πιο ένθερμους αντιπάλους των νέων, εκτεταμένων εμπλοκών των ΗΠΑ είναι ο Στιβ Μπάνον, ο πρώην πολιτικός γκουρού του Tραμπ, ο οποίος τώρα έχει μια δημοφιλή εκπομπή στο YouTube. Ο Μπάνον γευμάτισε με τον πρόεδρο στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη. Ένας άλλος συντηρητικός υπέρμαχος του Tραμπ, ο Tάκερ Κάρλσον, επιτέθηκε σε δεξιά στελέχη των μέσων ενημέρωσης που ζητούν πόλεμο στο Ιράν.
Αλλά η προοπτική μιας εξέγερσης MAGA μπορεί να είναι υπερβολική. Ο Μπάνον έχει δηλώσει ότι αν τελικά το αποφάσιζε, θα ευθυγραμμιζόταν με τον Αμερικανό πρόεδρο. Ο Tραμπ έχει επίσης έναν βαθύ δεσμό με τους ψηφοφόρους του. Δημιούργησε τον συνασπισμό του και μπορεί να έχει σημαντικό περιθώριο να οδηγήσει τους οπαδούς του σε μια νέα κατεύθυνση.
«Εμπιστευτείτε τον πρόεδρο Τραμπ. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει απίστευτα ένστικτα και κράτησε την Αμερική και τον κόσμο ασφαλή κατά την πρώτη του θητεία», δήλωσε ο Λίβιτ, σε άμεσο μήνυμα προς τους υποστηρικτές του προέδρου την Πέμπτη. Αυτό, ωστόσο, δεν θα συγκινήσει εκατομμύρια Αμερικανούς που αντιτίθενται στον Τραμπ. Μετά από πέντε μήνες στην εξουσία που έχουν δημιουργήσει βαθιά εθνικά χάσματα – φαινομενικά σκόπιμα – θα έχει πολύ πιο δύσκολη δουλειά για να κερδίσει την υποστήριξη ολόκληρης της χώρας.