Η γυναίκα, η οποία βρέθηκε στο σπήλαιο Margaux κοντά στην πόλη Ντινάντ κατά τη διάρκεια ανασκαφών τη δεκαετία του 1980, φαίνεται να είχε μπλε μάτια και ελαφρώς πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα από άλλους Μεσολιθικούς ανθρώπους που έχουν αναλυθεί μέχρι σήμερα
Μια σπάνια ανακάλυψη στο Βέλγιο φέρνει στο φως νέα στοιχεία για την εμφάνιση και τις πολιτισμικές πρακτικές των πρώτων κατοίκων της Δυτικής Ευρώπης. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης ανακατασκεύασαν το πρόσωπο μιας γυναίκας που έζησε πριν από περίπου 10.500 χρόνια, αξιοποιώντας αρχαίο DNA που εξήχθη από το κρανίο της. Τα ευρήματα ανατρέπουν παγιωμένες θεωρίες για την ομοιογένεια των πληθυσμών της Μεσολιθικής περιόδου.
Η γυναίκα, η οποία βρέθηκε στο σπήλαιο Margaux κοντά στην πόλη Ντινάντ κατά τη διάρκεια ανασκαφών τη δεκαετία του 1980, φαίνεται να είχε μπλε μάτια και ελαφρώς πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα από άλλους Μεσολιθικούς ανθρώπους που έχουν αναλυθεί μέχρι σήμερα. Το εύρημα αυτό ενισχύει την υπόθεση πως υπήρχε ήδη σημαντική γενετική και φαινοτυπική ποικιλία στους προϊστορικούς πληθυσμούς της Ευρώπης.
Η Isabelle De Groote, αρχαιολόγος και επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος, δήλωσε στο CNN ότι η γυναίκα ανήκε στην ίδια γενετική ομάδα με τον γνωστό Άνδρα του Cheddar από τη Βρετανία, αλλά είχε εμφανείς διαφορές στην εξωτερική της όψη. Παρά τη γενετική τους συγγένεια, η Βελγίδα γυναίκα είχε πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα, ψηλή ράχη μύτης και έντονα φρύδια – χαρακτηριστικά που συνέβαλαν στη δημιουργία μιας λεπτομερούς αναπαράστασης του προσώπου της.
Το DNA που αναλύθηκε προήλθε από το κρανίο της, και σε συνδυασμό με αρχαιολογικά δεδομένα από άλλες ανασκαφές στη λεκάνη του ποταμού Μόζα, οι επιστήμονες κατάφεραν να αποτυπώσουν όχι μόνο τα φυσικά της χαρακτηριστικά, αλλά και πιθανά πολιτισμικά στοιχεία, όπως κοσμήματα ή τατουάζ.
Τα λείψανα της γυναίκας βρέθηκαν μαζί με οκτώ ακόμη γυναικεία σώματα, γεγονός που θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο για ταφές της Μεσολιθικής περιόδου. Όπως ανέφερε η De Groote, οι περισσότεροι τάφοι εκείνης της εποχής περιλαμβάνουν άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Επιπλέον, πολλοί από τους σκελετούς ήταν καλυμμένοι με κόκκινη ώχρα – στοιχείο που υποδηλώνει τελετουργική ή συμβολική ταφή – και προσεκτικά τοποθετημένοι κάτω από πέτρες. Ένα από τα κρανία έφερε σημάδια κοπής, πιθανότατα μεταθανάτια.
Η διάρκεια χρήσης της σπηλιάς για ταφές – που εκτείνεται σε εκατοντάδες χρόνια – ενισχύει την άποψη ότι αποτελούσε τόπο συλλογικής μνήμης, παρότι οι κάτοικοι της περιοχής ζούσαν νομαδικά. Όπως σημείωσε η De Groote, αυτό δείχνει ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της εποχής ανέπτυσσαν περίπλοκες ταφικές πρακτικές και κοινωνικές δομές.
Ο Philippe Crombé, επίσης αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Γάνδης και μέλος της ερευνητικής ομάδας, χαρακτήρισε τα ευρήματα για το χρώμα του δέρματος της γυναίκας «κάπως απρόσμενα». Όπως εξήγησε, όλοι οι Μεσολιθικοί άνθρωποι που έχουν αναλυθεί μέχρι σήμερα ανήκουν στην ίδια γενετική ομάδα, ωστόσο τα νέα δεδομένα υποδεικνύουν πως υπήρχε μεγαλύτερη ποικιλομορφία από ό,τι πίστευαν οι επιστήμονες.
«Οι τεχνικές αρχαίου DNA έχουν εξελιχθεί θεαματικά από τις πρώτες ανασκαφές», δήλωσε ο Crombé. «Αυτό το διεπιστημονικό έργο αποτελεί επανεξέταση παλαιών ευρημάτων με σύγχρονα μέσα και μεθόδους υψηλής ακρίβειας».
Οι ερευνητές τώρα επικεντρώνονται στην ανάλυση των υπολοίπων σκελετών, προσπαθώντας να ανιχνεύσουν συγγενικές σχέσεις μεταξύ των ατόμων που θάφτηκαν μαζί και να εκτιμήσουν τη διατροφή τους – και κυρίως, τον ρόλο του ψαριού σε αυτήν. Προηγούμενες ανασκαφές σε καταυλισμούς κοντά στις όχθες του ποταμού αποκάλυψαν λίθινα εργαλεία, οστά θηραμάτων και ψάρια, υποδηλώνοντας έναν πλήρως εξαρτημένο από τους φυσικούς πόρους, νομαδικό τρόπο ζωής.
Η έρευνα των επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Γάνδης φωτίζει πτυχές της καθημερινότητας, της εμφάνισης και του πολιτισμού των τελευταίων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Δυτικής Ευρώπης. Παράλληλα, επαναφέρει στο προσκήνιο ερωτήματα για την ποικιλομορφία, την ταυτότητα και τις κοινωνικές σχέσεις των πρώτων Ευρωπαίων.