Ο νέος «διάδρομος» που ανεβάζει την Ελλάδα στον γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Ευρώπης
Η Ελλάδα παύει να λειτουργεί ως περιφερειακή δύναμη εντός των στενών ορίων της Βαλκανικής και διεκδικεί ενεργό ρόλο στη νέα αρχιτεκτονική της Ανατολικής Ευρώπης. Το πολιτικό στίγμα που έδωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μέσα από δύο κρίσιμες παρεμβάσεις τις τελευταίες ημέρες, αποτυπώνει τη βούληση της Αθήνας να περάσει από τον λόγο στην πράξη. Από τη Σύνοδο Κορυφής Ουκρανίας–Νοτιοανατολικής Ευρώπης έως το συνέδριο «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe» των Financial Times και της Καθημερινής, το μήνυμα είναι ενιαίο, ότι η Ελλάδα σχεδιάζει, επενδύει και διεκδικεί.
Στην «καρδιά» αυτής της στρατηγικής βρίσκεται ένας νέος «διάδρομος» διασύνδεσης, μια εναλλακτική διαδρομή που ξεκινά από την Αλεξανδρούπολη και διατρέχει τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία, για να καταλήξει στην Οδησσό. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο είχε περιγράψει ο Κυριάκος Μητσοτάκης αλλά το βράδυ της Τετάρτης στο συνέδριο «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe» έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες. Η γεωγραφία του δεν είναι τυχαία. Συνδέει το Αιγαίο με τη Μαύρη Θάλασσα, παρακάμπτει τα Στενά του Βοσπόρου, άρα και τον έλεγχο της Τουρκίας, καθιστώντας την Ελλάδα πύλη προς την Ουκρανία, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή στρατηγική για ενεργειακή διαφοροποίηση και ανθεκτικότητα στις μεταφορές.
Δεν πρόκειται για θεωρητική προσέγγιση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε με όρους εφαρμοσμένης πολιτικής. Τόνισε τη δυνατότητα για μια πλήρη σιδηροδρομική σύνδεση που θα επιτρέπει τη μεταφορά φορτίων από την Αλεξανδρούπολη στην Οδησσό εντός δεκαπέντε ωρών. Επεσήμανε πως η λύση αυτή είναι όχι μόνο πιο γρήγορη, αλλά και πιο σταθερή, καθώς αποδεσμεύεται από την τουρκική στρατηγική πίεση που ασκείται μέσω του ελέγχου των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου. Η γεωπολιτική σημασία του έργου είναι σαφής με την Ελλάδα να αναδεικνύεται κρίσιμος παράγοντας στην ασφάλεια των ροών από και προς την Ουκρανία.
Η ενεργειακή διάσταση του σχεδίου είναι εξίσου σημαντική. Η Αλεξανδρούπολη, με την κατασκευή του νέου τερματικού σταθμού LNG, αποτελεί κόμβο εισαγωγής και αναδιανομής φυσικού αερίου. Ο σχεδιασμός προβλέπει την προώθηση ποσοτήτων προς τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τελικά την Ουκρανία, ενισχύοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας από το ρωσικό αέριο. Παράλληλα, η ύπαρξη εκτεταμένων ουκρανικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης δημιουργεί νέα περιθώρια για εμπορική δραστηριότητα.
Όπως επεσήμανε ο πρωθυπουργός, εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια, με κυριότερο τους υψηλούς δασμούς που επιβάλλει η Ρουμανία. Πρόκειται για κρίσιμο παράγοντα που επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα του διαδρόμου. Η Αθήνα επιδιώκει μια συνολική ρύθμιση τιμολόγησης, ώστε η οδός αυτή να καταστεί πραγματικά λειτουργική. Δεν είναι απλώς ένα τεχνικό ζήτημα, αλλά κομμάτι ενός ευρύτερου παζλ γεωοικονομικών συμφερόντων, όπου οι χώρες της περιοχής οφείλουν να αντιληφθούν ότι η συνέργεια είναι προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα του σχεδίου.
Η στρατηγική αυτή δεν είναι αποκομμένη από το γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο από τη στιγμή που η Ελλάδα προσφέρει μια σταθερή εναλλακτική στο σενάριο διαρκών αναταράξεων στην Ανατολική Ευρώπη. Η διαδρομή Αλεξανδρούπολη–Οδησσός μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο μέρος της ευρωπαϊκής «Πράσινης Συμφωνίας» και των νέων επενδυτικών εργαλείων της ΕΕ για την Ουκρανία. Δεν είναι μόνο δρόμος για ενέργεια και εμπορεύματα. Είναι δρόμος για γεωπολιτική εμβάθυνση, σταθερότητα και επιρροή.