Η επιτυχής αλλαγή καθεστώτος με τη στήριξη της Δύσης είναι σπάνια – ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις είναι πολλές.
Θέλει το Ισραήλ μόνο να εξουδετερώσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή επιδιώκει να ανατρέψει το ίδιο το καθεστώς; Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα που πλανάται πάνω από το μπαράζ του κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Αν και η κυβέρνησή του αρνείται ότι αποτελεί επίσημο στόχο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει παροτρύνει τους Ιρανούς να χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία για να ξεσηκωθούν εναντίον των κληρικών ηγετών τους. Και οι στόχοι του δείχνουν ότι επιδιώκει τουλάχιστον να αποδυναμώσει το καθεστώς και όχι απλώς να παραλύσει τους φυγοκεντρητές του, σύμφωνα με δηλώσεις αναλυτών στο NBC News.
Τα προηγούμενα παραδείγματα επιτυχημένης αλλαγής καθεστώτος που υποστηρίχθηκαν από τη Δύση είναι σπάνια – ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις είναι άφθονες. Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι είναι τόσο κατά του παρεμβατισμού – αν και το έχει βρει πιο δύσκολο στην πράξη.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της επίσημης υποδοχής της Συνόδου Κορυφής της G7, Δευτέρα 16 Ιουνίου 2025, στο Kananaskis του Καναδά. Ο Αμερικανός πρόεδρος αναχώρησε εσπευσμένα από τη σύνοδο εξαιτίας της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
AP/Mark Schiefelbein
«Υπάρχει μια βασική αρχή ότι είναι πολύ εύκολο να διαλύσεις τα πράγματα, αλλά πολύ δύσκολο να τα ξαναφτιάξεις», δήλωσε ο Brian Klaas, αναπληρωτής καθηγητής παγκόσμιας πολιτικής στο University College του Λονδίνου. «Η επιβολή εξωτερικής αλλαγής καθεστώτος δεν είναι το πιο δύσκολο πράγμα που μπορεί να γίνει. Αλλά μετά υπάρχει το ερώτημα του τι ακολουθεί: συνήθως κενά εξουσίας και εσωτερικές διαμάχες».
Το κρίσιμο, λέει, είναι ότι «συχνά υπάρχουν λανθασμένες απόψεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού ότι όλοι στις χώρες αυτές θέλουν μια φιλική προς τη Δύση εναλλακτική λύση. Αυτό συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση», προσθέτει.
Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβυή, παραδείγματα προς αποφυγή
Στο Αφγανιστάν, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Ουάσινγκτον ανέτρεψε τους Ταλιμπάν το 2001. Τις επόμενες δύο δεκαετίες, οι ΗΠΑ θα ξόδευαν 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια – και θα έβλεπαν 2.324 Αμερικανούς στρατιωτικούς και 3.917 εργολάβους να σκοτώνονται – μόνο και μόνο για να δουν την ισλαμιστική ομάδα να ανακτά, αναπόφευκτα, ξανά την εξουσία.
Η πτώση του Ιρακινού Σαντάμ Χουσεΐν το 2003 οδήγησε τον τότε πρόεδρο Τζορτζ Μπους να δηλώσει «Αποστολή εξετελέσθη» σε ένα πανό επί του USS Abraham Lincoln. Αυτό αποδείχθηκε ότι ήταν μια από τις κολοσσιαίες υποτιμήσεις της ιστορίας.
ΑΡΧΕΙΟ – 9 Απριλίου 2003. Αμερικανός καλύπτει το πρόσωπο ενός αγάλματος του Σαντάμ Χουσεΐν με μια αμερικανική σημαία πριν ανατρέψει το άγαλμα στο κέντρο της Βαγδάτης, στο Ιράκ (9 Απριλίου 2003). (AP Photo/Jerome Delay, File)
AP
Το Ιράκ κατέληξε σε μια θανατηφόρα εξέγερση και στη συνέχεια σε έναν ολοκληρωμένο θρησκευτικό εμφύλιο πόλεμο. Μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων το 2011, η τρομοκρατική ομάδα Ισλαμικό Κράτος άνθισε και κατάφερε να δημιουργήσει το δικό της χαλιφάτο – ένα θρησκευτικό βασίλειο – πριν η Αμερική και οι σύμμαχοί της επιστρέψουν ξανά για να εξαλείψουν το ISIS.
Μαχητής του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ το 2021.
Wilson Center
Εν τω μεταξύ, στη Λιβύη, ο Μουαμάρ Καντάφι απάντησε στις διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης του 2011 με φονική βία, σκοτώνοντας εκατοντάδες διαδηλωτές. Το ΝΑΤΟ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές και ο Καντάφι συνελήφθη και σκοτώθηκε. Αλλά τρία χρόνια αργότερα, η Λιβύη βυθίστηκε σε έναν τριπλό εμφύλιο πόλεμο και σήμερα παραμένει ένα αποτυχημένο κράτος.