Ο Τραμπ, ο οποίος αποχώρησε εκτάκτως από τη Σύνοδο της G7 για να επιστρεύσει στις ΗΠΑ. βρίσκεται αντιμέτωπος με μία κρίσιμη επιλογή για το Ιράν: Θα επιστρατεύσει μία διπλωματική προσπάθεια τελευταίας ευκαιρίας ή μία βόμβα που θα διαλύσει τα πυρηνικά καταφύγια της χώρας; Οι επόμενες ώρες είναι κρίσιμες
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζυγίζει μια κρίσιμη απόφαση στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν: αν θα μπει στη μάχη βοηθώντας το Ισραήλ να καταστρέψει την βαθιά θαμμένη εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Φόρντο, την οποία μπορεί να φτάσει μόνο το μεγαλύτερο «καταφύγιο» της Αμερικής, που έπεσε από αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2.
Εάν αποφασίσει να προχωρήσει, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα γίνουν άμεσοι συμμετέχοντες σε μια νέα σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, αντιμετωπίζοντας το Ιράν ακριβώς στο είδος του πολέμου που ο κ. Τραμπ έχει ορκιστεί, σε δύο εκστρατείες, ότι θα αποφύγει. Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι η συμμετοχή των ΗΠΑ σε μια επίθεση στις εγκαταστάσεις τους θα θέσει σε κίνδυνο κάθε πιθανότητα για τη συμφωνία πυρηνικού αφοπλισμού, την οποία ο Τραμπ επιμένει ότι εξακολουθεί να επιδιώκει.
Ο Τραμπ είχε ενθαρρύνει σε κάποιο σημείο τον απεσταλμένο του στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, και ενδεχομένως τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, να προσφερθούν να συναντηθούν με τους Ιρανούς, σύμφωνα με έναν Αμερικανό αξιωματούχο. Αλλά τη Δευτέρα έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «όλοι πρέπει να εκκενώσουν αμέσως την Τεχεράνη», κάτι που δεν αποτελεί ένδειξη διπλωματικής προόδου. Ο Τραμπ δήλωσε επίσης τη Δευτέρα ότι «νομίζω ότι το Ιράν ουσιαστικά βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θέλει να κάνει μια συμφωνία».
Οι ώρες είναι κρίσιμες. Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε αργά τη Δευτέρα ότι ο Τραμπ αποχωρεί πρόωρα από τη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των 7 λόγω της κατάστασης στη Μέση Ανατολή. «Μόλις φύγω από εδώ, θα κάνουμε κάτι», είπε ο κ. Τραμπ. «Αλλά πρέπει να φύγω από εδώ». Αυτό που σκόπευε να κάνει παρέμεινε ασαφές.
Αν ο Βανς και ο Γουίτκοφ συναντήθηκαν με τους Ιρανούς, λένε αξιωματούχοι, ο πιθανός Ιρανός συνομιλητής θα ήταν ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Αμπάς Αραγκτσί, ο οποίος έπαιξε βασικό ρόλο στη συμφωνία για τα πυρηνικά του 2015 με την κυβέρνηση Ομπάμα και γνωρίζει κάθε στοιχείο του εκτεταμένου πυρηνικού συγκροτήματος του Ιράν.
Το υπερόπλο της Αμερικής
Ο Αραγκτσί, ο οποίος ήταν ομόλογος του Γουίτκοφ στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις, έδειξε ότι είναι ανοιχτός σε μια συμφωνία τη Δευτέρα, λέγοντας: «Αν ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ειλικρινής όσον αφορά τη διπλωματία και ενδιαφέρεται να σταματήσει αυτόν τον πόλεμο, τα επόμενα βήματα είναι συνεπή». «Χρειάζεται ένα τηλεφώνημα από την Ουάσινγκτον για να φιμωθεί κάποιος σαν τον Νετανιάχου», είπε, αναφερόμενος στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Αυτό μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή στη διπλωματία».
Αλλά αν αυτή η διπλωματική προσπάθεια αποτύχει ή οι Ιρανοί παραμείνουν απρόθυμοι να ενδώσουν στην κεντρική απαίτηση του Τραμπ ότι πρέπει τελικά να τερματίσουν τον εμπλουτισμό ουρανίου σε ιρανικό έδαφος, ο πρόεδρος θα έχει ακόμα την επιλογή να διατάξει την καταστροφή του Φόρντο και άλλων πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Υπάρχει μόνο ένα όπλο για αυτόν τον σκοπό, υποστηρίζουν οι ειδικοί. Ονομάζεται Massive Ordnance Penetrator ή GBU-57, και ζυγίζει τόσο πολύ – 30.000 λίβρες – που μπορεί να ανυψωθεί μόνο από ένα βομβαρδιστικό B-2. Το Ισραήλ δεν κατέχει ούτε το όπλο ούτε το βομβαρδιστικό που χρειάζεται για να το μεταφέρει ψηλά και πάνω από τον στόχο. Αν ο Τραμπ διστάσει, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να σημαίνει ότι ο κύριος στόχος του Ισραήλ στον πόλεμο δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ.
«Το Φόρντο ήταν πάντα το κρίσιμο σημείο αυτού του πράγματος», δήλωσε ο Μπρετ ΜακΓκερκ, ο οποίος εργάστηκε σε θέματα Μέσης Ανατολής για τέσσερις διαδοχικούς Αμερικανούς προέδρους, από τον Τζορτζ Μπους μέχρι τον Τζo Μπάιντεν. «Αν αυτό τελειώσει και το Φόρντο συνεχίζει να εμπλουτίζει, τότε δεν είναι στρατηγικό κέρδος». Αυτό ισχύει εδώ και πολύ καιρό, και τα τελευταία δύο χρόνια ο αμερικανικός στρατός έχει βελτιώσει την επιχείρηση, υπό στενή παρακολούθηση από τον Λευκό Οίκο. Οι ασκήσεις οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι μία βόμβα δεν θα έλυνε το πρόβλημα. Οποιαδήποτε επίθεση στο Φόρντο θα έπρεπε να γίνει κατά κύματα, με τα B-2 να εκτοξεύουν τη μία βόμβα μετά την άλλη στο ίδιο σημείο. Και η επιχείρηση θα έπρεπε να εκτελεστεί από έναν Αμερικανό πιλότο και αμερικανικό πλήρωμα.
Όλα αυτά ήταν στον κόσμο του πολεμικού σχεδιασμού μέχρι τις εναρκτήριες ομοβροντίες το πρωί της Παρασκευής στην Τεχεράνη, όταν ο Νετανιάχου διέταξε τις επιθέσεις, δηλώνοντας ότι το Ισραήλ είχε ανακαλύψει μια «άμεση» απειλή που απαιτούσε «προληπτική δράση». Νέες πληροφορίες, είπε χωρίς να περιγράψει τις λεπτομέρειες, έδειχναν ότι το Ιράν βρισκόταν στα πρόθυρα να μετατρέψει το απόθεμα καυσίμων του σε όπλα.
Οι αξιωματούχοι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίοι παρακολουθούν το ιρανικό πρόγραμμα εδώ και χρόνια, συμφωνούν ότι Ιρανοί επιστήμονες και πυρηνικοί ειδικοί εργάζονται για να μειώσουν τον χρόνο που θα χρειαζόταν για την κατασκευή μιας πυρηνικής βόμβας, αλλά δεν είδαν τεράστιες ανακαλύψεις.
Ωστόσο, συμφωνούν με τον κ. ΜακΓκερκ και άλλους ειδικούς σε ένα σημείο: Εάν η εγκατάσταση Φόρντο επιβιώσει από τη σύγκρουση, το Ιράν θα διατηρήσει τον βασικό εξοπλισμό που χρειάζεται για να παραμείνει σε μια πορεία προς τη βόμβα, ακόμη και αν θα πρέπει πρώτα να ανοικοδομήσει μεγάλο μέρος της πυρηνικής υποδομής που το Ισραήλ έχει μετατρέψει σε ερείπια κατά τη διάρκεια πέντε ημερών βομβαρδισμών ακριβείας.
Μπορεί να υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις εκτός από τον βομβαρδισμό, αν και δεν είναι καθόλου σίγουρες. Εάν η παροχή ρεύματος στο Φόρντο διακοπεί, είτε από σαμποτέρ είτε από βομβαρδισμούς, θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά ή να καταστρέψει τις μηχανές φυγοκέντρισης που περιστρέφονται με υπερηχητικές ταχύτητες. Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε τη Δευτέρα ότι αυτό μπορεί να συνέβη στο άλλο μεγάλο κέντρο εμπλουτισμού ουρανίου της χώρας, το Νατάνζ. Το Ισραήλ διέκοψε την παροχή ρεύματος στο εργοστάσιο την Παρασκευή και ο κ. Γκρόσι είπε ότι η διακοπή πιθανότατα τις έθεσε εκτός ελέγχου.
Ο κ. Τραμπ σπάνια μιλάει για το Φόρντο ονομαστικά, αλλά περιστασιακά αναφέρεται στο GBU-57, λέγοντας μερικές φορές στους βοηθούς του ότι διέταξε την ανάπτυξή του. Αυτό δεν είναι σωστό: Οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να σχεδιάζουν το όπλο το 2004, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους, ειδικά για να καταστρέψει τα βουνά που προστατεύουν μερικές από τις βαθύτερες πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Δοκιμάστηκε, ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ και προστέθηκε στο οπλοστάσιο.
Ο Νετανιάχου έχει πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαθέσουν τα καταστροφικά bunker buster των ΗΠΑ από την εποχή της κυβέρνησης Μπους, μέχρι στιγμής χωρίς αποτέλεσμα. Αλλά άτομα που έχουν μιλήσει με τον Τραμπ τους τελευταίους μήνες λένε ότι το θέμα έχει επανειλημμένα συζητηθεί στις συνομιλίες του με τον πρωθυπουργό. Όταν ο Τραμπ δέχεται σχετικές ερωτήσεις, συνήθως αποφεύγει μια άμεση απάντηση.
Τώρα η πίεση είναι μεγάλη. Ο Ισραηλινός πρώην υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ, ο οποίος παραιτήθηκε λόγω ρήξης με τον Νετανιάχου, δήλωσε στο CNN τη Δευτέρα ότι «η δουλειά πρέπει να γίνει από το Ισραήλ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες», μια προφανής αναφορά στο γεγονός ότι η βόμβα θα έπρεπε να ριφθεί από έναν Αμερικανό πιλότο με ένα αμερικανικό αεροπλάνο. Είπε ότι ο Τραμπ είχε «την επιλογή να αλλάξει τη Μέση Ανατολή και να επηρεάσει τον κόσμο».
Και ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο Ρεπουμπλικάνος από τη Νότια Καρολίνα, ο οποίος συχνά μιλάει εκ μέρους των παραδοσιακών «γερακιών» του κόμματός του, δήλωσε στο CBS την Κυριακή ότι «αν η διπλωματία δεν είναι επιτυχής» θα «προτρέψει τον πρόεδρο Τραμπ να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι, όταν ολοκληρωθεί αυτή η επιχείρηση, δεν θα μείνει τίποτα όρθιο στο Ιράν σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα».
«Αν αυτό σημαίνει βόμβες, τότε να παρέχουμε βόμβες», είπε, προσθέτοντας, σε μια σαφή αναφορά στον μαζικό πυρομαχικό διείσδυσης, «Αν σημαίνει επιθέσεις του Ισραήλ, επιθέσεις του Ισραήλ». Αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι δεν είναι ενωμένοι σε αυτή την άποψη. Και η διχόνοια στο κόμμα σχετικά με την απόφαση για το αν θα χρησιμοποιηθεί ένα από τα πιο ισχυρά συμβατικά όπλα του Πενταγώνου για να βοηθήσει έναν από τους στενότερους συμμάχους της Αμερικής έχει αναδείξει ένα πολύ βαθύτερο χάσμα. Δεν πρόκειται μόνο για την παρακώλυση των φυγοκεντρητών του Φόρντο. Πρόκειται επίσης για την άποψη του MAGA για το τι είδους πολέμους πρέπει να αποφύγουν οι Ηνωμένες Πολιτείες πάση θυσία.
Η αντι-επεμβατική πτέρυγα του κόμματος, με πιο εξέχουσα φωνή τον επιδραστικό podcaster Tάκερ Κάρλσον, υποστήριξε ότι το μάθημα του Ιράκ και του Αφγανιστάν δείχνει ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά κίνδυνος οπισθοδρόμησης σν οι ΗΠΑ μπουν βαθιά σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Την Παρασκευή, έγραψε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να «εγκαταλείψουν το Ισραήλ» και «να το αφήσουν να διεξάγει τους δικούς του πολέμους».
«Αν το Ισραήλ θέλει να διεξάγει αυτόν τον πόλεμο, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει», συνέχισε. «Είναι μια κυρίαρχη χώρα και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Αλλά όχι με την υποστήριξη της Αμερικής».
Στο Πεντάγωνο, οι απόψεις διίστανται για άλλους λόγους. Ο Elbridge A. Colby, υφυπουργός Άμυνας για την πολιτική, το νούμερο τρία του Πενταγώνου, υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι κάθε στρατιωτικό μέσο που διατίθεται στους πολέμους της Μέσης Ανατολής εκτρέπεται από τον Ειρηνικό και την ανάσχεση της Κίνας.
Προς το παρόν, ο Τραμπ μπορεί να αντέξει οικονομικά να κρατήσει το ένα πόδι και στα δύο στρατόπεδα. Κάνοντας άλλη μια προσπάθεια καταναγκαστικής διπλωματίας, μπορεί να υποστηρίξει στους πιστούς του MAGA ότι χρησιμοποιεί την απειλή του Massive Ordnance Penetrator για να φέρει τη σύγκρουση σε ειρηνικό τέλος. Και μπορεί να πει στους Ιρανούς ότι θα σταματήσουν να εμπλουτίζουν ουράνιο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, είτε με διπλωματική συμφωνία είτε επειδή ένα GBU-57 κατέστρεψε το βουνό. Αλλά αν ο συνδυασμός πειθούς και καταναγκασμού αποτύχει, θα πρέπει να αποφασίσει αν πρόκειται για πόλεμο του Ισραήλ ή της Αμερικής.