Η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν μεταβάλλει τις γεωστρατηγικές ισορροπίες σε μία περιοχή που αποτελεί βασικό εξαγωγέα πετρελαίου.Η αγορά ανησυχεί για τις ενεργειακές υποδομές σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή
Ο ενεργειακός τομέας του Ιράν, που στερείται ξένων επενδύσεων εδώ και χρόνια λόγω κυρώσεων, ήταν ευάλωτος και πριν από το ξέσπασμα του πολέμου. Ενώ η χώρα διαθέτει μερικά από τα πλουσιότερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο, έχει υποστεί περιοδικές διακοπές ρεύματος, ελλείψεις καυσίμων και διακοπές στις εξαγωγές φυσικού αερίου.
Η απόφαση του Ισραήλ να ξεκινήσει επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές του Ιράν, με επιθέσεις σε τουλάχιστον δύο μονάδες επεξεργασίας φυσικού αερίου και δύο αποθήκες καυσίμων, ήταν ένα στοίχημα υψηλού ρίσκου που προκάλεσε περισσότερο ρίσκο στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας. Καθώς άνοιξε η αγορά πετρελαίου στην Ασία τη Δευτέρα, το αργό πετρέλαιο αναφοράς Brent αυξήθηκε κατά 5% σε πάνω από 78 δολάρια το βαρέλι, επίπεδο που παρατηρήθηκε τελευταία φορά τον Ιανουάριο, πριν υποχωρήσει.
Το αργό έχει αυξηθεί κατά 10% από την έναρξη των εχθροπραξιών την περασμένη εβδομάδα, λόγω φόβων ότι η σύγκρουση μπορεί να επεκταθεί σε μια περιοχή που αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. «Είναι μια κλιμακωτή σκάλα και δεν είναι σαφές πού και πώς σταματά», δήλωσε ο Richard Bronze, επικεφαλής γεωπολιτικής ανάλυσης στην ερευνητική εταιρεία Energy Aspects.
«Μέχρι στιγμής το Ιράν έχει στρέψει την προσοχή του στο Ισραήλ, αλλά η αγορά ανησυχεί για τις ενεργειακές υποδομές σε όλη τη Μέση Ανατολή και για το ίδιο το Στενό του Ορμούζ», πρόσθεσε, αναφερόμενος στη στενή πλωτή οδό μέσω της οποίας το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, το Κατάρ και τα ΗΑΕ εξάγουν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πετρελαίου και φυσικού αερίου που μεταφέρεται μέσω θαλάσσης. Μέχρι στιγμής, η κυκλοφορία μέσω του Στενού συνεχίζει να ρέει κανονικά.
Μια συνεχής αύξηση των τιμών του αργού πετρελαίου θα αναζωπυρώσει τις πληθωριστικές ανησυχίες, σημείωσε η υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου Ρέιτσελ Ριβς την Κυριακή, λέγοντας ότι η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου παρακολουθεί την κατάσταση «πολύ στενά».«Προφανώς ο αντίκτυπος στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι τεράστιος, αλλά ο αντίκτυπος σε όλους μας είναι τεράστιος», είπε. «Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, γεγονότα που εκτυλίσσονται μακριά από τα σύνορά μας να έχουν τεράστιες επιπτώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο».
Το Ισραήλ υπαινίχθηκε την Κυριακή ότι είχε στοχεύσει αποθήκες που χρησιμοποιούνταν τόσο για πολιτικό όσο και για στρατιωτικό ανεφοδιασμό, σε μια προσπάθεια να βλάψει τις εγχώριες προμήθειες του Ιράν και όχι να βλάψει την ικανότητά του να εξάγει το πετρέλαιό του, το οποίο ρέει κυρίως προς την Κίνα.
Οι αναλυτές ανέφεραν ότι το Ισραήλ επαναλαμβάνει τις τακτικές του στον Λίβανο πέρυσι, οι οποίες περιελάμβαναν τη στοχευμένη δολοφονία βασικών στρατιωτικών διοικητών, την καταστροφή συστημάτων επικοινωνιών και τις αδιάκοπες αεροπορικές επιδρομές εναντίον προεπιλεγμένων στόχων. «Είναι τολμηρό, αλλά είναι το εγχειρίδιο που ο [Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν] Νετανιάχου έχει εξελίξει και πιστεύει ότι λειτουργεί», δήλωσε ο Τζον Ρέιν, ανώτερος σύμβουλος στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Λονδίνο.
Επιθέσεις στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν
Οι επιθέσεις στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν αποτελούν μια νέα διάσταση, αν και με τον ίδιο γενικό στόχο: να καταστρέψουν βασικές τοπικές αμυντικές υποδομές και, ενδεχομένως, να παραλύσουν το ισλαμικό καθεστώς, να αποσταθεροποιήσουν τον πληθυσμό και την ηγεσία του Ιράν. «Είναι επίσης μια προειδοποίηση ότι τίποτα δεν είναι εκτός ορίων», πρόσθεσε ο Ρέιν. «Αλλά αμφιβάλλω αν [οι Ισραηλινοί] στοχεύουν ολόκληρο το δίκτυο».
Οι κανόνες του πολέμου επιτρέπουν επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές εάν αυτές τροφοδοτούν συγκεκριμένα στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όπως τα υδροηλεκτρικά φράγματα της κοιλάδας του Ρουρ που κατέστρεψε η βρετανική RAF στην αποστολή «Dambusters» στον ‘Β παγκόσμιο πόλεμο, ή τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτούν το πυρηνικό εργοστάσιο εμπλουτισμού της Νατάνζ του Ιράν που κατέστρεψε το Ισραήλ την Παρασκευή.
Ωστόσο, το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τις επιθέσεις σε ενεργειακούς σταθμούς με μη στρατιωτική χρήση, όπως νοσοκομεία και μονάδες ύδρευσης. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει πολλά εντάλματα σύλληψης για Ρώσους αξιωματούχους για τις συνεχείς επιθέσεις του στις μη στρατιωτικές ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας.
Έχει επίσης εκδώσει εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον πρώην υπουργό Άμυνας του Ισραήλ, επικαλούμενο φερόμενα εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της λιμοκτονίας ως μεθόδου πολέμου.
Μέχρι στιγμής, το Ιράν έχει απαντήσει στοχεύοντας ορισμένες από τις υποδομές του Ισραήλ. Την Κυριακή, οι φορείς εκμετάλλευσης σε ένα από τα μεγαλύτερα διυλιστήρια πετρελαίου του Ισραήλ, στη Χάιφα, δήλωσαν ότι οι αγωγοί και οι γραμμές μεταφοράς προς το συγκρότημά του είχαν υποστεί ζημιές, αν και χωρίς θύματα ή απώλειες ζωών.
Κίνδυνος για επιθέσεις δολιοφθοράς σε τάνκερ
Ωστόσο, στο παρελθόν, το Ιράν έχει δείξει πως όταν αισθάνεται να απειλείται, είναι πρόθυμο να αυξήσει τα ρίσκα διασφαλίζοντας ότι και άλλοι θα επωμιστούν το κόστος. Το 2019, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ εφάρμοζε την πολιτική μέγιστης πίεσης στο Ιράν, επιβάλλοντας κύματα κυρώσεων στη δημοκρατία, η Τεχεράνη κατηγορήθηκε για επιθέσεις δολιοφθοράς σε δεξαμενόπλοια στον Κόλπο και για επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που έπληξαν την καρδιά των πετρελαϊκών υποδομών της Σαουδικής Αραβίας. Προσωρινά ανέκοψε τη μισή παραγωγή αργού πετρελαίου του βασιλείου.
Το Ιράν έχει εργαστεί πρόσφατα για τη βελτίωση των σχέσεων με τους γείτονές του στον Κόλπο, με την Τεχεράνη και το Ριάντ να αποκαθιστούν τις διπλωματικές σχέσεις σε μια συμφωνία με τη μεσολάβηση της Κίνας το 2023. Η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ επιδιώκουν ενεργά την αποκλιμάκωση των εντάσεων με το Ιράν, υποστηρίζοντας παράλληλα τις προσπάθειες για την επίλυση της αντιπαράθεσης της δημοκρατίας με τη Δύση διπλωματικά. Και οι δύο χώρες έχουν επίσης αυξήσει σημαντικά τις άμυνές τους γύρω από τα ενεργειακά τους περιουσιακά στοιχεία, ανέφεραν οι αναλυτές.
.jpg?t=ero8Lx0e_Py3Z67U-_Z7Yg)
Η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια Μέσης Ανατολής στο βρετανικό think tank Chatham House, δήλωσε ότι το καθεστώς του Ιράν θα ήθελε να διατηρήσει τη σύγκρουση περιορισμένη προς το παρόν, λέγοντας ότι θα «δάγκωναν το χέρι που τους ταίζει». Πρόσθεσε όμως ότι ο υπολογισμός θα μπορούσε να αλλάξει εάν το Ιράν γίνει «απελπισμένο».
Η αγορά πετρελαίου είναι επί του παρόντος επαρκώς εφοδιασμένη, με τον ΟΠΕΚ να έχει δεσμευτεί νωρίτερα φέτος να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή, αλλά οι traders είναι πιθανό να προχωρήσουν σε short shelling σε περίπτωση σοβαρής κλιμάκωσης της σύγκρουσης, κάτι που θα ωθούσε τις τιμές υψηλότερα.
Αυτό που θα συνέβαινε στη συνέχεια, ιδιαίτερα γύρω από τα Στενά του Ορμούζ, είναι δύσκολο να προβλεφθεί, πρόσθεσε η Βακίλ. «Ποτέ δεν έχουμε δει το Ιράν να ξεκινά μια πραγματική προσπάθεια να διαταράξει όλες τις θαλάσσιες μεταφορές μέσω του Πορθμού. Γνωρίζουμε ότι το Ιράν διαθέτει διάφορες δυνατότητες, αλλά δεν τις έχουμε δει να αναπτύσσονται από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ και έχουν περάσει 40 χρόνια από τότε. Η τεχνολογία και οι κίνδυνοι έχουν εξελιχθεί πολύ», είπε.