Το σχέδιο νόμου στοχεύει στη δραστική αυστηροποίηση του πλαισίου για την είσοδο και παραμονή μεταναστών χωρίς νόμιμα έγγραφα, σε πλήρη εναρμόνιση με το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή το 2026
Σημαντικές αλλαγές στη μεταναστευτική πολιτική φέρνει το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, που παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον υπουργό Μάκη Βορίδη και αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Ιούνιο. Το σχέδιο νόμου στοχεύει στη δραστική αυστηροποίηση του πλαισίου για την είσοδο και παραμονή μεταναστών χωρίς νόμιμα έγγραφα, σε πλήρη εναρμόνιση με το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή το 2026.
Δραστικές αλλαγές στην είσοδο και τις ποινές
Με βάση τις προβλέψεις του νομοσχεδίου, καθιερώνεται ως υποχρεωτικός λόγος απαγόρευσης εισόδου ο κίνδυνος που μπορεί να συνιστά ένας πολίτης τρίτης χώρας για τη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, αυξάνεται η διάρκεια ισχύος της απαγόρευσης εισόδου από τα 5 στα 10 έτη, με δυνατότητα περαιτέρω παράτασης κατά 5 χρόνια.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην καταστολή της παράνομης εισόδου, με σημαντική αύξηση των ποινικών κυρώσεων. Η φυλάκιση ανεβαίνει από τους 3 μήνες του ισχύοντος πλαισίου στα τουλάχιστον 2 έτη, ενώ σε επιβαρυντικές περιπτώσεις προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 ετών. Οι χρηματικές ποινές διπλασιάζονται και πλέον μπορεί να φτάνουν έως και τα 10.000 ευρώ.
Ποινικοποίηση της παράνομης διαμονής
Ένα από τα κεντρικά σημεία του νέου πλαισίου είναι η ποινικοποίηση της παράνομης παραμονής στη χώρα μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας απέλασης. Το νομοσχέδιο προβλέπει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 ετών, χρηματική ποινή 10.000 ευρώ και αποκλεισμό μετατροπής ή αναστολής της ποινής. Προβλέπεται, ωστόσο, δυνατότητα αναστολής της εκτέλεσης της ποινής εφόσον ο καταδικασθείς συμφωνήσει να αναχωρήσει οικειοθελώς από τη χώρα — με την αναστολή να τίθεται σε εφαρμογή από τη στιγμή της αναχώρησης.
Σύμφωνα με τον ΑΠΕ-ΜΠΕ, καταργείται επίσης η δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής σε όσους διαμένουν επί 7 συναπτά έτη χωρίς νόμιμα έγγραφα.
Οικειοθελής αποχώρηση υπό αυστηρούς όρους
Οι προθεσμίες για την οικειοθελή αποχώρηση μειώνονται από 25 σε 14 ημέρες, ενώ η παράταση για εξαιρετικές περιπτώσεις περιορίζεται από τις 120 στις 60 ημέρες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προβλέπεται η επιβολή ηλεκτρονικής επιτήρησης ως μέτρο περιορισμού.
Επέκταση του ορισμού της “χώρας επιστροφής”
Στο πλαίσιο εναρμόνισης με το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο, το νομοσχέδιο προβλέπει ευρύτερη ερμηνεία της έννοιας της χώρας επιστροφής, με την προσθήκη τριών επιπλέον περιπτώσεων: η χώρα συνήθους διαμονής, η ασφαλής τρίτη χώρα σύμφωνα με το άρθρο 91 του ν. 4939/2022, και η πρώτη χώρα ασύλου.
Νέα αντικειμενικά κριτήρια για “κίνδυνο διαφυγής”
Τέλος, επεκτείνεται η έννοια του «κινδύνου διαφυγής» με την εισαγωγή επιπλέον κριτηρίων, όπως η μη ύπαρξη σταθερής κατοικίας, η μετακίνηση χωρίς ενημέρωση των αρχών και η άρνηση υποβολής σε διαδικασία ταυτοποίησης μέσω βιομετρικών ή άλλων μέσων.
Ο υπουργός Μάκης Βορίδης έχει δηλώσει πως στόχος των ρυθμίσεων είναι «η αποθάρρυνση της παράνομης παραμονής στη χώρα» και η ενίσχυση του μηχανισμού επιστροφών, μέσω της αυστηροποίησης των ποινών και της διοικητικής κράτησης. Το νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στα τέλη Ιουνίου.